Inicjatywa lokalna

Inicjatywa lokalna to jedna z form współpracy samorządu z mieszkańcami. Jej celem są wspólne działania na rzecz społeczności lokalnej. Jeśli mieszkaniec ma ważny pomysł  dla swojej okolicy i chce razem z sąsiadami lub znajomymi go urzeczywistnić, to dzięki inicjatywie lokalnej może to zrealizować. Jak to zrobić krok po kroku?

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na podstawie której funkcjonuje ten mechanizm, precyzuje, że inicjatywa lokalna to: forma współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej.

Mimo, że inicjatywa lokalna, jako rozwiązanie prawne, funkcjonuje od marca 2010 r., to nadal nie jest ona wystarczająco popularnym narzędziem realizacji lokalnej współpracy. Główną tego przyczyną jest ciągle niski poziom wiedzy Polaków o istnieniu rozwiązania prawnego w postaci inicjatywy lokalnej. Na szczęście pojawiają się kolejne inicjatywy promujące jej stosowanie w samorządach. 

Inicjatywa nie jest tak naprawdę nowym rozwiązaniem, jej regulacje nawiązują do tradycji komitetów społecznych, w ramach których w przeszłości prowadzone były, i często nadal są, różne działania lokalne.

 W jaki sposób zrealizować inicjatywę lokalną – krok po kroku:

1.  Sprawdzić, czy gmina na terenie której ma być przeprowadzona inicjatywa lokalna, przyjęła odpowiednią uchwałę. 

Władze samorządowe mają obowiązek przyjęcia uchwały określającej tryb składania i oceny wniosków dotyczących inicjatyw lokalnych. Znajomość dokumentu pomoże  doprecyzować pomysł i przygotować wniosek w taki sposób, aby miał jak największe szanse na poparcie samorządu. Uchwała znajduje się na stronach internetowych urzędu gminy lub urzędu miasta. 

2. Zorganizować zespół i sojuszników

Bardzo ważne, by od samego początku jasno określić, kto odpowiada za realizację pomysłu, a kto jedynie popiera inicjatywę. Realizatorzy inicjatywy to osoby, które włączą się bezpośrednio w jej realizację – np. poświęcą swój czas, wniosą wkład rzeczowy lub pieniężny i będą za cały proces odpowiedzialne.  Sojusznicy to mieszkańcy popierający pomysł, ale niekoniecznie włączający się w prace nad projektem. Istnieje formalny wymóg, aby realizatorzy i sojusznicy mieszkali na terenie, na którym realizowany będzie pomysł. Realizatorzy (i sojusznicy) inicjatywy podpisują się pod wnioskiem.

3. Określić partnera ze strony urzędu 

Formalnym adresatem inicjatywy, partnerem przy jej realizacji – będzie przedstawiciel władz samorządowych (wójt, burmistrz albo prezydent). Jednak w praktyce częściej wnioskodawcy inicjatywy współpracować będą z urzędnikami lub pracownikami instytucji prowadzonych przez samorząd, np. dyrektorem szkoły lub domu kultury. To dlatego już na etapie opracowywania koncepcji działań warto ustalić, kto faktycznie będzie odpowiedzialny za kontakt i zaprosić taką osobę (lub osoby) do współpracy.

4. Złożyć formalny wniosek 

Wniosek o realizację inicjatywy lokalnej należy złożyć we właściwym urzędzie (urzędzie gminy lub urzędzie miasta). We wniosku należy opisać założenia pomysłu oraz uzasadnić potrzebę jego realizacji, należy doprecyzować planowane działania oraz zaproponować harmonogram. Można także dołączyć wstępny kosztorys. 

5. Dopracować z urzędem plan i podpisać umowę 

Na tym etapie należy aktywnie pracować już wspólnie z przedstawicielem władz samorządowych. Trzeba dopracować plan przedsięwzięcia, harmonogram i plan finansowy oraz podział zadań – między wnioskodawcami inicjatywy i urzędem. Etap zakończy się podpisaniem umowy o wspólnej realizacji inicjatywy.

6. Zrealizować inicjatywę lokalną – czas na wspólną realizację projektu 

Ważne jest, żeby robić to zgodnie z podpisaną umową, harmonogramem i budżetem. Należy pilnować przebiegu działań, ich terminowości oraz zakresu zadeklarowanego przez mieszkańców wkładu własnego. W przypadku trudności, trzeba kontaktować się partnerem, czyli urzędem – organizując wspólne spotkania najlepiej na bieżąco wymieniać się informacjami o przebiegu działań, napotykanych trudnościach lub innych okolicznościach istotnych dla realizacji przedsięwzięcia.

7. Zakończyć inicjatywę i poinformować o efektach

Zakończenie realizacji inicjatywy lokalnej wymaga spełnienia dwóch warunków: zamknięcia kwestii formalnych wynikających z umowy oraz poinformowania mieszkańców, sojuszników i media o osiągniętych efektach. Warto pomyśleć o ciekawej formie prezentacji, np. wystawie zdjęć, uroczystym otwarciu, konkursie na nazwę nowego miejsca, itp.

Inicjatywa lokalna musi dotyczyć między innymi jednego z następujących obszarów, które wymienione są w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie:

1. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, w szczególności budowy, rozbudowy lub remontów dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury;
2. działalności charytatywnej;
3. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
4. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
5. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
6. promocji i organizacji wolontariatu;
7. edukacji, oświaty i wychowania, w tym nauki i szkolnictwa wyższego;
8. działalności w sferze kultury fizycznej i turystyki, w tym wspierania i upowszechniania kultury fizycznej oraz turystyki i krajoznawstwa;
9. ochrony przyrody, w tym zieleni w miastach i wsiach, a także ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
10. porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Jak sprawdzić, czy inicjatywa lokalna funkcjonuje w samorządzie? Na czym polega inicjatywa lokalna? Kto może złożyć projekt w ramach inicjatywy lokalnej? Jak zaplanować inicjatywę lokalną i wypełnić wniosek? Chcesz dowiedzieć się więcej? Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!

Źródło: www.lublin.eu, www.stat.gov.pl
Foto: www.pexels.com