Wolontariat systematyczny

Pandemia oraz kryzys humanitarny wywołany atakiem Rosji na Ukrainę spowodował, że na nowo rozpoczęły się dyskusje na temat roli i znaczenia wolontariatu w życiu społecznym. Spontaniczna pomoc na dłuższą metę okazała się niewystarczająca i nieefektywna. Pojawiło się wiele nowych wyzwań, którym naprzeciw wychodzi Rządowy Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030.

Wolontariuszem może być każdy. Przepisy prawa nie określają minimalnego ani maksymalnego wieku wolontariuszy. Zgodnie z ustawą wolontariuszem może być więc każdy chętny. Osoby niepełnoletnie muszą oczywiście uzyskać stosowną zgodę rodziców lub opiekunów. Każda organizacja lub instytucja zatrudniająca wolontariuszy może ponadto we własnym regulaminie doprecyzować, kto może pracować na jej rzecz.

W literaturze spotyka się podział wolontariatu na akcyjny i systematyczny:

• Wolontariat jednorazowy (akcyjny) – cechuje się krótkoterminowym zaangażowaniem Wolontariusza. Nie wymaga on dłuższego wdrożenia i może być realizowany przez osoby w dowolnym wieku. W tej formie często realizowane są wszelkie kwesty, zbiórki pieniędzy np. w dzień Wszystkich Świętych na cmentarzach.
  
• Wolontariat systematyczny (długoterminowy) – W przypadku tej formy wolontariatu mówimy o zaangażowaniu, które: po pierwsze zazwyczaj wymaga dłuższego wdrożenia, po drugie zaś trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat lub dłużej.

Korpus Solidarności – Rządowy Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030

Wyniki badań sytuacji społecznej wskazują niski poziom zaufania i więzi między ludźmi. Mówiąc inaczej, można powiedzieć, że w Polsce mamy do czynienia z niskim poziomem solidarności międzyludzkiej.

Spontaniczny zryw społeczny w czasie pandemii COVID-19 oraz wobec fali uchodźców z Ukrainy ukazały potencjał wolontariatu wśród organizacji pozarządowych i wolontariuszy. Działania te okazały się jednak skuteczne ale na krótko. Uwidoczniły się problemy w szczególności te związane z zarządzaniem wolontariatem stałym i systematycznym. Spontaniczna pomoc na dłuższą metę okazała się niewystarczająca i nieefektywna m.in. z powodu braku wsparcia np. psychologicznego dla wolontariuszy, problemów z rekrutacją dużej grupy ochotników, organizacja i zarządzaniem ich pracą.

Tym wyzwaniom ma sprostać Korpus Solidarności – Rządowy Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030. Program został opracowany przez grupę ekspertów reprezentujących m.in. zespoły: Pełnomocnika Rządu ds. Społeczeństwa Obywatelskiego i Równego Traktowania przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, praktyków w dziedzinie wolontariatu, reprezentujących organizacje pozarządowe i instytucje publiczne funkcjonujące w różnych obszarach życia społecznego. 

Korpus Solidarności – Rządowy Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030 to rządowy program, którego celem jest wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego poprzez kompleksowe oraz długofalowe wsparcie wolontariuszy, koordynatorów wolontariatu (w tym organizacji placówek, które reprezentują) oraz otoczenia wolontariatu szczególnie w zakresie rozwijania, a także umacniania wolontariatu systematycznego.

Cele Programu

Głównym celem rządowego Programu jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego poprzez wypracowanie i wdrożenie rozwiązań, które ułatwią i zachęcą obywateli do systematycznego angażowania się w wolontariat, a ma to się wydarzyć poprzez:

• zwiększenie liczby wolontariuszy, którzy w sposób systematyczny angażują się w działania obywatelskie;
• rozwój różnorodnych form wolontariatu charakteryzujących się wysoką jakością prowadzonych działań, oferowanych obywatelom przez organizacje pozarządowe i instytucje publiczne;
• wzrost skuteczności działania koordynatorów wolontariatu w organizacjach, instytucjach publicznych współpracujących z wolontariuszami;
• pozytywną zmianę postrzegania wolontariatu i wzrost świadomości otoczenia w zakresie zasad organizowania wolontariatu i włączania się obywateli w działania ochotnicze

Korpus Solidarności jest oparty na modelu wolontariatu systematycznego. Jak wynika z badań, jest to najbardziej deficytowa forma działalności wolontariackiej Polaków. Należy przy tym podkreślić, że wsparcie tej formy wolontariatu nie oznacza jednocześnie deprecjonowania idei wolontariatu okazjonalnego lub akcyjnego, współtworzącego ważny obszar dobrowolnej i nieodpłatnej działalności na rzecz innych. Proponowane wzmocnienie i rozwój wolontariatu systematycznego ma na celu podniesienie rangi działań wolontariackich, wzbudzenie zainteresowania wolontariatem oraz zachęcenie obywateli do zaangażowania w taką działalność. Powołanie Korpusu Solidarności ma też za zadanie upowszechnienie wolontariatu wśród organizacji pozarządowych i instytucji publicznych, które do tej pory w małym stopniu albo tylko sporadycznie wykorzystywały aktywność wolontariacką.

Program Korpus Solidarności to kompleksowa oferta złożona z współzależnych i uzupełniających się zespołów działań tematycznych, adresowanych do różnych grup odbiorców

Jak zwiększyć liczbę wolontariuszy?

Głównym celem programu jest zwiększenie liczby wolontariuszy angażujących się w sposób trwały w działania wolontariatu systematycznego.

Założeniem programu jest zaprojektowanie i wdrożenie modelu wsparcia służącego przygotowaniu wolontariuszy do udziału w wolontariacie systematycznym oraz wzmacniającego ich bieżące funkcjonowanie w nim poprzez:

• zapewnienie sprawnego systemu rekrutacji wolontariuszy;
• opracowanie i realizacja programu edukacyjnego dla wolontariuszy;
• zapewnienie dostępu do zróżnicowanego katalogu ofert prac;
• udostępnienie zróżnicowanych form doradztwa i poradnictwa w zakresie wolontariatu;
• wdrożenie ogólnopolskiego systemu benefitowego Karta Wolontariusza pozwalającego nagradzać wolontariuszy;
• umożliwienie wymiany doświadczeń i nawiązywania współpracy pomiędzy wolontariuszami;
• zapewnienie warunków do podejmowania autorskich inicjatyw społecznych i realizacji projektów wolontariackich, w tym umożliwienie wolontariuszom pozyskiwania środków na takie działania;
• realizacja branżowych, tematycznych projektów wolontariackich angażujących ochotników w wybranych obszarach życia społecznego, na przykład wolontariatu szkolnego, senioralnego, kulturalnego;
• organizacja konkursów dla wolontariuszy wzmacniających ich poczucie wartości, celowości prowadzonych działań
• wsparcie w ocenie kluczowych kompetencji i predyspozycji zawodowych wolontariuszy poprzez udział w programach, działaniach oraz innych inicjatywach wolontariackich; 

Na koniec warto jest szczegółowo powiedzieć o jeszcze jednym z celów i założeń Programu, jakim jest: pozytywna zmiana postrzegania wolontariatu i wzrost świadomości otoczenia w zakresie zasad organizowania wolontariatu i włączania się obywateli w działania ochotnicze.

Działania, które mają to spowodować:

• realizacja kampanii społecznych i wizerunkowych na temat wolontariatu;
• ułatwienie dostępu do informacji nt. wolontariatu, poprzez zbudowanie internetowego serwisu informacyjnego;
• organizacja forów wolontariatu, spotkań, konferencji, konkursów innych form promocji wolontariatu;
• organizacja wydarzeń o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym popularyzujących wolontariat np. Dni Otwartych Korpusu Solidarności, akcji ogólnopolskich, koncertów;
• produkcja i promocja filmów, podcastów, materiałów audiowizualnych o wolontariacie i Korpusie Solidarności ;
• produkcja i dystrybucja materiałów promocyjnych dotyczących Korpusu Solidarności;
• realizacja modelowych projektów wolontariackich angażujących społeczności lokalne w działania ochotnicze;
• inne działania uzupełniające ofertę.

Jednym z działań, które mają na celu zwiększenie zainteresowania wolontariatem systematycznym, jest ogłoszony przez Narodowy Instytut Wolności konkurs: Wsparcie Organizacji Wolontariatu w NGO. WOW w NGO!

Jego celem jest wzmocnienie profesjonalnego podejścia do organizacji i zarządzania wolontariatem działającym w organizacjach pozarządowych. Istotnym elementem jest edukacja i popularyzacja etatowego wspierania zatrudnienia koordynatorów i uwzględnienie tego elementu w ramach rozwoju wolontariatu systematycznego.

Beneficjenci, którzy wezmą udział w konkursie, mają szansę uzyskać wsparcie finansowe i pozafinansowe na usprawnienie współpracy z wolontariuszami. W ramach dotacji organizacje uzyskają środki m.in. na: zatrudnienie koordynatora wolontariatu, edukację koordynator wolontariatu, wdrożenie kompleksowego systemu zarządzania wolontariatem.

Bądź na bieżąco i zapisz się do naszego Newslettera!

Źródło:

• Korpus Solidarności. Rządowy Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Systematycznego na lata 2018-2030