Kodeks etyczny w organizacjach pozarządowych

Przestrzeganie etyki w organizacjach pozarządowych wiąże się z poszanowaniem i przestrzeganiem ogólnych zasad działania organizacji. Jakimi wartościami powinny kierować się organizacje pozarządowe w swych działaniach, aby budować dobry wizerunek oraz zaufanie społeczne?

Kodeks etyczny to katalog standardów zachowań etycznych, określających sposób postępowania i zachowania pracowników. Jest on zbiorem zasad i wartości etycznych wyznaczających standardy postępowania urzędników publicznych na rzecz realizacji interesu publicznego. To jest definicja ogólna, ale odnieść ją można do każdej grupy osób pracujących w określonym miejscu – także w organizacji pozarządowej.

Pierwsze kodeksy etyki powstawały już w czasach starożytnych. Współcześnie wiele branż i zawodów, coraz częściej także firm takie przewodniki postępowania posiada i coraz częściej mają one dla organizacji realną wartość. Oprócz określenia wartości, którymi pracownicy i kadra zarządzająca powinna się kierować, wokół kodeksu tworzony jest system etyczny i wdrożone są narzędzia umożliwiające podtrzymanie określonej kultury organizacyjnej.

W firmach pojawiają się stanowiska compliance officer czy rzeczników etyki, czuwających nad zgodnością decyzji biznesowych z prawem i przyjętymi zasadami etycznymi. Zapobieganiu nadużyć ma służyć narzędzie whistleblowing, umożliwiające zgłaszanie nieprawidłowości. Organizacje coraz częściej podejmują się także przeprowadzenia audytów etycznych i szkoleń. 

Organizacje pozarządowe, z racji pełnienia swojej misji tym bardziej powinny mieć wypracowany kodeks etyki i kierować się jego zasadami. Kodeks etyczny organizacji pozarządowych to zbiór zasad służących efektywnemu pełnieniu misji, a także osiąganiu celów i realizacji zadań statutowych. 

Dylematy etyczne pojawiają się w życiu każdej organizacji. Niekiedy przeobrażają się w problemy etyczne rodzące wiele negatywnych skutków. Zarządzanie kwestiami etycznymi w organizacji oznacza, że organizacje wdrażają różnorodne rozwiązania sprzyjające przejrzystości i wysokim standardom etycznym. Przestrzeganie etyki w organizacjach pozarządowych wiąże się z szanowaniem i przestrzeganiem ogólnych zasad działania organizacji.

W 1996 roku I Ogólnopolskie Forum Inicjatyw Pozarządowych przyjęło Kartę Zasad Działania Organizacji Pozarządowych. Opisuje ona wartości, którymi powinny kierować się organizacje pozarządowe w swych działaniach, w celu budowania dobrego wizerunku oraz społecznego zaufania. Walne Zebranie Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych 28 maja 2010 oficjalnie przyjęło znowelizowaną Kartę, która była tylko uzupełnieniem Karty z 1996 roku. 

Organizacje pozarządowe powinny przestrzegać dziesięciu zasad: dobro wspólne, legalizm, niezależność, jawność, odpowiedzialność, rzetelność, rozliczalność, partnerstwo, podział władz i unikanie konfliktu interesów, by skutecznie i etycznie realizować swoją działalność na rzecz dobra wspólnot lokalnych.

Zasady te zostały zaakceptowane przez Walne Zebranie Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych w maju 2010 roku.

• Dobro wspólne

Misja organizacji powinna być podstawowym wyznacznikiem podejmowanych przez nią działań. Organizacje pozarządowe w swoich działaniach kierują się zasadą poszanowania godności, praw i wolności człowieka, zasadami pomocniczości i dialogu oraz ideą dobra wspólnego.

• Legalizm

Organizacje pozarządowe działają w ramach obowiązującego w demokratycznym państwie prawa, wpływając w ramach demokratycznych procedur na jego doskonalenie. Organizacje biorące udział w procesie stanowienia prawa muszą jasno określić, w jakim charakterze występują – jako rzecznicy interesu społecznego, w imieniu konkretnych grup zagrożonych wykluczeniem, czy też w imię innych interesów.

• Niezależność

Organizacje pozarządowe są samorządne i niezależne. Zasady ich działalności określają wewnętrzne mechanizmy samoregulacji tak na poziomie poszczególnych organizacji, jak i branż. Niezależność – zarówno od źródeł finansowania, jak i politycznych ośrodków władzy – jest podstawowym wyzwaniem organizacji.

• Jawność

Działalność merytoryczna i finansowa organizacji pozarządowych jest działalnością jawną z uwagi na szczególną troskę o posiadane przez nie środki publiczne bądź powierzone im przez osoby prywatne. Przejrzystość finansów organizacji musi pozwalać na zewnętrzną ocenę zasadności i racjonalności wydatków.

• Odpowiedzialność

Organizacje pozarządowe w każdym aspekcie swojej działalności biorą pod uwagę społeczne skutki swoich działań i ich wpływ na społeczność i środowisko naturalne. Organizacje odpowiadają przed społeczeństwem za efektywne wykorzystanie powierzonych im środków.

• Rzetelność

Organizacje pozarządowe planują swoje działania w oparciu o analizę potrzeb swoich beneficjentów i regularnie ewaluują swoją skuteczność w odpowiadaniu na nie. Organizacje pozarządowe nie podejmują się działań, których nie są w stanie rzetelnie wykonać.

• Rozliczalność

Organizacje pozarządowe przeznaczają całe wypracowane dochody na realizację zadań statutowych oraz – w rozsądnych granicach – na rozwój organizacji. Dbanie o majątek organizacji, w tym tworzoną własność społeczną, i jego właściwe wykorzystanie powinno być podstawowym obowiązkiem osób zarządzających.

• Partnerstwo

Organizacje pozarządowe współdziałają z innymi podmiotami na zasadach partnerstwa stawiając wyżej współpracę, wzajemność i solidarność niż konkurencję, izolację i indywidualny sukces.  W sytuacji, gdy zachodzi konflikt wyznawanych wartości, organizacje podejmują działania przy zachowaniu zasad tolerancji i uznania prawa innych do posiadania odmiennego zdania.

• Podział władz

Każda organizacja pozarządowa tworząc swoje struktury organizacyjne powinna co najmniej rozróżnić w swoim statucie funkcje zarządzające od nadzorczych. W zależności od potrzeb organ nadzorczy powinien pełnić funkcje programowe i kontrolne. Od członków kolegialnego organu nadzorczego wymaga się bezstronności, rzetelności i zaangażowania w działalność organizacji.

• Unikanie konfliktu interesów

W organizacjach pozarządowych szczególną wagę przywiązuje się do przejrzystych relacji w działaniach osób zaangażowanych w pracę organizacji  – tak zawodowo, jak i wolontarystycznie.

Jeśli chcesz być na bieżąco zapisz się do naszego Newslettera!

Źródło: www.wartowiedziec.pl, www.odpowiedzialnybiznes.pl
Foto: www.pexels.com