Granty ze źródeł publicznych i prywatnych
Granty są jednym z głównych źródeł finansowania organizacji pozarządowych. Dotacje mogą pochodzić ze środków publicznych lub prywatnych. Podstawowym problemem w Polsce jest słabość prywatnych źródeł finansowania i ich niewielkie znaczenie w stosunku do środków publicznych.
Granty inaczej dotacje – są to środki finansowe, które organizacje otrzymują zazwyczaj na realizację określonych projektów (zadań publicznych) i można je wydać tylko zgodnie z przeznaczeniem. Mogą być także przeznaczane na wsparcie instytucjonalne organizacji, czyli np. na zakup sprzętu, szkolenia dla pracowników, itp.
O dotację mogą starać się stowarzyszenia, stowarzyszenia zwykłe, fundacje, kluby sportowe, koła gospodyń wiejskich ale także grupy nieformalne jeśli spełniają warunki określone przez sponsora.
Wyróżnia się dwa źródła pochodzenia grantów: ze środków publicznych i prywatnych.
Dotacje ze środków publicznych
Dotacje pochodzące ze środków publicznych są to pieniądze pozyskiwane głównie od administracji rządowej i samorządowej: urzędów miast, urzędów marszałkowskich i różnych instytucji lub z funduszy europejskich (przyznawane, np. przez Komisję Europejską poprzez różne instytucje).
NGOsy przeważnie korzystają z lokalnych dotacji (Urząd Marszałkowski, Urząd Miasta) lub znanych grantów (Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, ASOS). Warto jednak szukać innych, mniej znanych źródeł, z których można korzystać. Chcesz wiedzieć więcej na ten temat? Zapisz się do naszego Newslettera.
Dotacje ze środków prywatnych
Dotacje ze środków prywatnych (przyznawane przez fundacje grantodawcze, firmy lub osoby prywatne).
Organizacje pozarządowe mogą korzystać ze środków finansowych przekazywanych przez osoby fizyczne oraz prawne, które nie należą do sektora finansów publicznych. Chodzi przede wszystkim o firmy i inne organizacje pozarządowe.
Podstawowym problemem w Polsce jest słabość tego typu źródeł finansowania i ich niewielkie znaczenie w stosunku do środków publicznych. Zdaniem autorów książki: „System Finansowanie organizacji pozarządowych w Polsce. Diagnoza”, wynika to z tego, że Polacy są wciąż na dorobku, co powoduje, że koncentrują się na własnych potrzebach, a nie potrzebach innych. Obywatele i firmy nie mają również wiedzy, doświadczenia i nie są przyzwyczajeni do wspierania działań organizacji pozarządowych. Jak twierdzą autorzy wspomnianej publikacji, wyzwaniem jest zmiana postaw Polaków – aby chętniej i częściej wspierali działania organizacji pozarządowych, co wymaga przede wszystkim działań edukacyjnych ze strony państwa, ale także samych organizacji. Zwracają oni jednak uwagę na fakt, że państwo nie stara się aktywnie zachęcać obywateli i przedsiębiorców do takiego wsparcia, np. poprzez rozbudowany system ulg podatkowych czy ułatwień prawnych.
Generalna słabość prywatnych źródeł finansowania powoduje, że na razie nie stanowią one istotnej przeciwwagi dla środków publicznych, co w wielu przypadkach pogłębia problemy związane z finansowaniem działalności organizacji pozarządowych z budżetu państwa czy samorządów.
Najistotniejsze problemy związane z finansowaniem organizacji ze źródeł prywatnych to, m.in. brak rozwiązań stosowanych w innych krajach, np. zróżnicowania wysokości odpisów od darowizn w zależności od celu darowizny, rodzaju działalności prowadzonej przez obdarowaną organizację, czy też sposobu wykorzystania darowizny. W Polsce nie są także stosowane inne rozwiązania, np. obligacje społeczne. Stosunkowo rzadko jest wykorzystywany mechanizm przekazywania spadków na rzecz organizacji pozarządowych. Z jednej strony, wynika to z braku powszechności takich zachowań, a z drugiej – z braku rozwiązań prawno-podatkowych, które zachęcałyby do tego obywateli, tak jak ma to miejsce m.in. w Stanach Zjednoczonych. W polskim prawie nie istnieją również uproszczone formy finansowania działań społecznie użytecznych, np. tzw. fundusze powierzone działające w wielu krajach (trusty w Wielkiej Brytanii, Treudhand w Niemczech).
Rodzaje dotacji
W ustawie o finansach publicznych opisane są trzy rodzaje dotacji:
- celowe – zgodnie z ustawą o finansach publicznych, to środki przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie konkretnych zadań, których zakres szczegółowo reguluje ustawa (art. 127)
- podmiotowe – są to środki dla podmiotu na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie określonym w odrębnej ustawie lub umowie międzynarodowej (art. 131)
- przedmiotowe – to środki przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług, kalkulowane według stawek jednostkowych. Dotacje przedmiotowe mogą być udzielane na podstawie odrębnych ustaw lub przepisów Unii Europejskiej, z uwzględnieniem równoprawności, dla przedsiębiorców wytwarzających określone rodzaje wyrobów lub świadczących określone rodzaje usług oraz dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa (art.130).
W przypadku samorządów wprowadzono również rozporządzenie narzucające im stosowanie jednolitych wzorów umowy, formularzy ofert i sprawozdań.
Małe granty
Tryb „małych grantów” opisany jest w art. 19 a Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Z założenia jest to tryb uproszczony wobec otwartego konkursu ofert.
Dotacja przyznawana tym trybem obwarowana jest kilkoma warunkami:
- zadanie musi mieć charakter lokalny lub regionalny;
- wysokość dotacji nie może przekroczyć 10 tys. złotych (przy czym to organizacja decyduje czy jest to forma powierzenia czy wsparcia realizacji zadania publicznego);
- zadanie nie może trwać dłużej niż 90 dni;
- w jednym roku kalendarzowym jedna organizacja może dostać w tym trybie nie więcej niż 20 tys. złotych od jednego samorządu;
- z całej puli dotacji planowanej przez dany urząd na „małe granty” może być przeznaczone maksymalnie 20% środków.
Chcesz pozyskać dofinansowanie? Potrzebujesz wsparcia w złożeniu wniosku? Chcesz skonsultować treść składanej oferty? Nasi doradcy pomogą. Umów się na bezpłatne spotkanie z jednym z naszych doradców. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!
Źródło: www.poradnik.ngo.pl, www.iwop.pl, www.ekonomiaspoleczna.gov.pl
Foto: Towfiqu Barbhuiya / Pexels
