Fundacje rodzinne

Fundacja rodzinna to nowy podmiot prawny w Polsce. Ustawa regulująca jej funkcjonowanie została przyjęta w styczniu tego roku, a jej przepisy wejdą w życie w maju. Celem fundacji rodzinnej jest zarządzanie majątkiem i zabezpieczenie go dla konkretnych beneficjentów. Fundacja rodzinna nie ma więc nic wspólnego z fundacjami, które działają społecznie na rzecz dobra publicznego.

Na czym polega idea fundacji rodzinnej?

Idea fundacji rodzinnej opiera się na założeniu, że biznes i rodzina są formalnie odseparowane od siebie, ponieważ majątek rodzinny staje się własnością fundacji rodzinnej. Działa ona jak skarbiec rodzinny. Ma zapewnić rodzinie środki finansowe, a przy tym realizować wizję fundatora i dbać o wartości przyjęte przez niego w biznesie. Fundacja rodzinna jest więc środkiem do celu – funkcjonowania przedsiębiorstwa przez pokolenia i zabezpieczenia potrzeb finansowych beneficjentów. 

Obawy środowisk pozarządowych

Do tej pory nazwa „fundacja rodzinna” nie istniała w regulacjach ustawowych. Jednak środowiska pozarządowe zwracają uwagę na fakt, że nazwa „fundacja rodzinna” była potocznie używana do oznaczania fundacji zakładanych w celach społecznych przez zamożnych Polaków i ich rodziny. Szacuje się, że w Polsce funkcjonuje kilkadziesiąt takich podmiotów, na przykład Fundacja Rodziny Staraków, Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego czy Fundacja Edukacyjna im. Jerzego Juzonia. Stąd użycie nazwy fundacji jednoznacznie kojarzy się z instrumentem prawnym, który służy realizacji działań na rzecz dobra publicznego. Należy też dodać, że fundacje cieszą się zaufaniem społecznym. W Polsce istnieje około 26 tysięcy fundacji (Charycka, Gumkowska, 2019), które łączy fakt, że działają w celach społecznie lub gospodarczo użytecznych. 

„W obecnie obowiązującym porządku prawnym fundacje utożsamia się przede wszystkim z organizacjami pozarządowymi. Fundacje rodzinne powoływane projektowaną ustawą mają zdecydowanie odmienne cele i charakter. Wprowadzane w  projektowanym akcie prawnym nazewnictwo wzbudza obawy o dezorientację opinii publicznej co do charakteru obu instytucji” – takie stanowisko wyraził Piotr Gliński, przewodniczący Komitetu do spraw Pożytku Publicznego

Pięć kroków do założenia fundacji rodzinnej

1.    Złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie.
2.    Sporządzenie statutu zawierającego reguły działania fundacji rodzinnej.
3.    Przekazanie majątku na fundusz założycielski.
4.    Ustanowienie organów fundacji rodzinnej.
5.    Wpisanie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Zadania fundacji rodzinnej

• Gromadzenie i zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora i inne osoby.
• Zapewnianie środków dla beneficjentów, w szczególności osób mu bliskich.

Zalety fundacji rodzinnej

• Możliwość wycofania się fundatora – przedsiębiorcy z aktywnego prowadzenia biznesu, bez utraty dochodów.
• Finansowe zabezpieczenie członków rodziny.
• Oddzielenie spraw biznesowych i rodzinnych.
• Utrzymanie majątku w jednych rękach i ochrona majątku.
• Efektywne zarządzanie majątkiem i jego pomnażanie.
• Planowanie sukcesji w perspektywie wielu pokoleń.

Kto może zostać fundatorem?

Fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc m.in. prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów, z wyjątkiem fundacji rodzinnej tworzonej w testamencie. Ze względu na obowiązujące zasady sporządzania testamentów, fundacja rodzinna ustanawiana w testamencie będzie mogła mieć tylko jednego fundatora.

Kto może zostać beneficjentem?

Beneficjentem fundacji rodzinnej będzie mogła zostać:

• osoba fizyczna,
• organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.

Jakie podatki należy odprowadzić?

Fundacja rodzinna będzie posiadała specyficzny status podatkowy – choć formalnie będzie podatnikiem CIT, to ma korzystać z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego. Przewidziano zwolnienie od podatku dochodowego świadczeń fundacji na rzecz beneficjentów, którzy są fundatorami oraz członkami ich najbliższej rodziny. Pozostali beneficjenci zapłacą podatek od przychodu według stawki 15 proc. To zupełnie nowa stawka podatku dochodowego, ale znacznie korzystniejsza niż 32 proc., które trzeba by zapłacić przy przekazywaniu sporych kwot. W zwykłych warunkach trzeba by też zapłacić do 20 proc. podatku od darowizn.
Zapisano też zasadę, by nie podlegał podatkowi dochodowemu przyrost majątku fundacji. 

Podsumowując, ustawa o fundacji rodzinnej wejdzie w życie 22 maja 2023 roku. Przepisy zostały przyjęte w styczniu, ale do maja 2023 roku trwa trzymiesięczne „vacatio legis”. Eksperci upatrują w ustawie szansę na rozwiązanie problemu dziedziczenia rodzinnych firm, a nowe przepisy, ich zdaniem, pomogą kontynuować prowadzenie biznesu w perspektywie dłuższej niż jedno pokolenie.
Tak więc, jak widać celem fundacji rodzinnej jest zarządzanie majątkiem i zabezpieczenie go dla konkretnych beneficjentów i nie ma to nic wspólnego z działaniami społecznymi.

Co to jest fundacja rodzinna? Na czym polega jej prowadzenie? Jak założyć fundację rodzinną? Jakie są korzyści z założenia fundacji rodzinnej? Chcesz dowiedzieć się więcej? Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!

Źródło:
www.podatki.gazetaprawna.pl
www.gov.pl
www.publicystyka.ngo.pl