Działalność gospodarcza w NGO

Polskie prawo zezwala organizacjom pozarządowym na prowadzenie działalności gospodarczej. Coraz większa liczba organizacji korzysta z tej możliwości. Wiąże się to jednak z wieloma obowiązkami. Dowiedz się, jakie to obowiązki, jakie są najważniejsze zasady prowadzenia działalności gospodarczej w NGO i o czym należy pamiętać decydując się na nią.

Organizacje decydując się na podjęcie działalności gospodarczej – mogącej zapewnić im niezależność programową oraz finansową – są świadome, że przedmiot tej działalności może zostać wybrany dowolnie (z wyłączeniem tych form działalności, w przypadku których przepisy szczególne przyznają prawo prowadzenia działalności gospodarczej określonym podmiotom). 

Należy jednak pamiętać, że organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność gospodarczą jedynie w rozmiarach uzasadnionych celami statutowymi. Oznacza to, że nie może ona stanowić jedynego i wyłącznego celu ich działań. Musi mieć charakter pomocniczy w stosunku do działalności statutowej organizacji i druga bardzo ważna sprawa – powinna służyć realizacji celów statutowych.

Jak rozpocząć działalność gospodarczą

Aby rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w organizacji pozarządowej należy dokonać wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS. Wpis ten najczęściej wymaga uprzedniej zmiany statutu. W statucie organizacja wskazuje prowadzenie działalności gospodarczej oraz jej zakres.

Działalność gospodarcza może być zarejestrowana od razu przy założeniu organizacji lub w trakcie jej istnienia. Zasadniczą różnicą pomiędzy działalnością gospodarczą w organizacjach a działalnością gospodarczą w firmach jest brak możliwości podziału zysku. Działalność gospodarcza w organizacji pozarządowej pozwala na generowanie dochodu, który następnie najczęściej przekazywany jest na działalność statutową. 

Działalność gospodarcza może być jednym ze źródeł finansowania jej działalności, ale co najważniejsze – dochody muszą być przeznaczone na realizację celów statutowych (a nie np. do podziału między członków stowarzyszenia).

Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wprowadza dwa rodzaje działalności statutowej prowadzonej przez organizacje pozarządowe: nieodpłatną i odpłatną. Przepisy prawa nie przewidują innych form prowadzenia działalności statutowej przez organizacje pozarządowe.

Zgodnie z ustawą, działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą (wymagającą rejestracji), jeżeli pobierane przez organizację wynagrodzenie (opłata) jest wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności lub jeżeli przeciętne wynagrodzenie osoby fizycznej zatrudnionej przy działalności odpłatnej, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekroczy 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez prezesa GUS za rok.

Działalność odpłatna pożytku publicznego jest działalnością charakterystyczną wyłącznie dla podmiotów społecznych. W najprostszym ujęciu jest to działalność prowadzona przez organizacje, za którą pobierają one wynagrodzenie pod jednym kluczowym warunkiem — wynagrodzenie to nie przewyższa kosztów działalności.

Na przykład: organizacja realizuje spektakl teatralny dla 100 widzów. Koszt realizacji takiego spektaklu stanowi wynagrodzenie aktorów oraz wynajem sali — w łącznej wysokości 5000 złotych. W tym przykładzie organizacja od każdej z osób może pobrać opłatę w wysokości nieprzekraczającej 50 złotych, co przy 100 widzach da przychód rzędu 5000 złotych (nie pojawi się dochód). Podstawą prowadzenia działalności ekonomicznej w tej formie jest więc wcześniejsza kalkulacja. Gdyby pojawił się dochód — powinniśmy zarejestrować działalność gospodarczą.

Kto może prowadzić działalność gospodarczą

Działalność gospodarczą mogą prowadzić zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje oraz Organizacje Pożytku Publicznego.

Prawo do prowadzenia działalności gospodarczej przez Stowarzyszenia wynika z ustawy Prawo o Stowarzyszeniach, w której czytamy: „Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Natomiast prawo do prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację wynika z kolei z ustawy o Fundacjach: „Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów.” Jednak zarówno fundacje jaki i stowarzyszenia obowiązują te same zasady.

Najważniejsze zasady:

• działalność gospodarcza prowadzona jest jako środek pomocniczy
• działalność gospodarcza nie może dominować nad działalnością statutową
• środki zdobyte w wyniku działalności przeznaczone są na realizację celów statutowych
• konieczność zarejestrowania w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Organizacje Pożytku Publicznego również może prowadzić działalność gospodarczą, co zostało uregulowane nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i  wolontariacie

• działalność gospodarcza jest wyłącznie działalnością dodatkową w stosunku do działalności publicznej
• dochód musi być przeznaczony na działalność pożytku publicznego

O czym należy pamiętać prowadząc działalność gospodarczą

Podatki

Organizacja pozarządowa musi płacić podatek od osób prawnych od dochodu, który nie jest zwolniony i przeznaczony na cele społecznie użyteczne (mówi o tym artykuł 17 ust 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych)

Podatek VAT

Jeżeli organizacja jest płatnikiem VAT-u to ma obowiązek naliczania VAT-u i musi składać comiesięczne rozliczenia w urzędzie skarbowym. VAT zależy od konkretnych sprzedawanych usług i towarów i ich kwalifikacji w ustawie o VAT oraz od tego, czy organizacja korzysta ze zwolnienia VAT ze względu na nieprzekroczenie wysokości przychodów opodatkowanych (200 tys. zł rocznie).

Sprawozdanie finansowe

Organizacja prowadząca działalność gospodarczą ma obowiązek składania co roku sprawozdania finansowego do urzędu skarbowego oraz do KRS. Od 2019 roku można to zrobić elektronicznie poprzez złożenie sprawozdania do KRS. 

Jak rozpocząć działalność gospodarczą w organizacji? Jakie wprowadzić zmiany w statucie? Z czym to się wiąże? Chcesz wiedzieć więcej umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!

Źródło:
www.poradnik.ngo.pl
www.owes.info.pl