Składki członkowskie

To źródło finansowania, z którego korzysta najwięcej organizacji – prawie 60%. Składki członkowskie występują tylko w organizacjach typu członkowskiego, czyli stowarzyszeniach i związkach stowarzyszeń. Czy więc fundacje mogą pobierać składki? Czy płacenie składek jest obowiązkowe i na co można je przeznaczyć?

Składki członkowskie

Literatura przedmiotu nie podaje definicji składki członkowskiej. Według Słownika języka polskiego składka to „składanie pieniędzy przez wiele osób na jakiś cel” oraz „kwota pieniężna dana przez jedną osobę do wspólnej kasy, na wspólny cel, wkład jednej osoby we wspólny funduszu”. Dlatego za składkę członkowską należy uznać kwotę pieniężną wpłacaną regularnie w wysokości określonej przez władze organizacji. Warto podkreślić, że składki członkowskie nie przekładają się na przychód danej organizacji non profit. Po mimo, że są podstawowym źródłem finansowania umożliwia jedynie pokrycie kosztów związanych z bieżącą działalnością.

Źródła finansowania

Składki członkowskie to jeden z wielu sposobów finansowania organizacji pozarządowych. Przypomnijmy, że do źródeł finansowania organizacji pozarządowych należą:
1) składki członkowskie,
2) dotacje ze środków publicznych i prywatnych,
3) darowizny (pieniężne i dary rzeczowe),
4) sponsoring,
5) odpisy 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych,
6) zbiórki publiczne, kampanie, akcje charytatywne,
7) dochody z majątku organizacji, inwestycje kapitałowe, kapitał żelazny,
8) nawiązki sądowe,
9) działalność odpłatna pożytku publicznego,
10) dochody z działalności gospodarczej,
11) spadki, zapisy,
12) inne źródła: kredyty, pożyczki.

Z wyżej wymienionych źródeł organizacje korzystają w różnym stopniu. Wśród najczęstszych źródeł umożliwiających uzyskanie dochodu, z których korzystają podmioty trzeciego sektora są właśnie składki członkowskie. 

Opłacanie składek członkowskich

Opłacanie składek członkowskich jest powinnością każdego z członków. W organizacjach, których jedynym źródłem finansowania są składki, członkostwo może zależeć od wywiązywania się z tego obowiązku, nie istnieją żadne instrumenty prawne służące egzekwowaniu składek. 

Informacja o obowiązku płacenia składki przez członków jest zapisana w statucie organizacji. 
W stowarzyszeniach, które działalność statutową finansują z innych źródeł płacenie składek traktuje się mniej. Często praktykuje się zwyczaj zwalniania z obowiązku składkowego członków honorowych i szczególnie zasłużonych. Polskie ustawodawstwo nie dysponuje aktami prawnymi, określających sankcje wobec tych stowarzyszeń, które składek nie zbierają.
Stowarzyszenia przeznaczają uzyskane w ten sposób fundusze na działalność statutową i w dużej mierze na koszty organizacyjno-administracyjne (m.in. materiały biurowe, opłaty związane z siedzibą stowarzyszenia, telefon).

Należy pamiętać iż zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1994 r. o rachunkowości, wszystkie zarejestrowane stowarzyszenia muszą prowadzić pełną księgowość, nawet jeśli składki są jedynym przychodem.

Wielkość składek członkowskich jest dowolna i ustala ją walne zebranie członków. Niepłacenie składek członkowskich jest najczęściej występującą przyczyną pozbawienia członków przynależności do stowarzyszenia. 

Należy też pamiętać, że składka nie jest darowizną. Darowizna to świadczenie całkowicie dobrowolne, a darczyńca nie może oczekiwać żadnych świadczeń wzajemnych dla siebie. Natomiast składka jest generalnie obowiązkiem wynikającym ze stosunku członkostwa, a jednocześnie członkostwo w stowarzyszeniu może rodzić określone uprawnienia dla członków (np. udziału w wydarzeniach organizowanych przez stowarzyszenie). Składka jest więc świadczeniem dla stowarzyszenia, ale pośrednio osoba ją wpłacająca może korzystać z uprawnień wynikających ze statutu.

Czy fundacja może pobierać składki

Fundacja to organizacja z którą nie jest związane członkostwo, wobec czego nie można mówić o składkach w fundacji jako źródle przychodów. Bardzo często składki członkowskie są pobierane w klubach sportowych – ale należy pamiętać, że mogą one być pobierane w klubach działających w formie stowarzyszeń. Kluby sportowe działające pod postacią fundacji nie są uprawnione do pobierania składek. To oznacza, że nawet jeśli fundacja pobiera opłatę za zajęcia sportowe i nazwie ją składką członkowską, to w świetle prawa nie będzie to składka tylko opłata (możliwa do pobierania, albo w ramach działalności odpłatnej pożytku publicznego albo w ramach działalności gospodarczej).

Na co można wydatkować składki

Składki są źródłem majątku stowarzyszenia i mogą być wydatkowane na działalność statutową stowarzyszenia. Nie ma wskazanego katalogu możliwych czy zabronionych wydatków. Środki ze składek można więc wydatkować na wszystkie działania i koszty mieszczące się w zakresie działalności statutowej stowarzyszenia lub jeśli są niezbędne do istnienia stowarzyszenia. 

Ograniczenie może wynikać tylko z tego, że jeśli składka będzie przeznaczona na działalność gospodarczą stowarzyszenia, to od składki trzeba będzie zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych. Ponadto, jeśli składka będzie miała cechy opłaty za usługi, to może powstać konieczność zapłaty podatku VAT.

Czy w stowarzyszeniach składki są obowiązkowe? Gdzie w statucie umieścić informacje o składkach? Czy składkę można traktować jako opłatę za usługi stowarzyszenia? Chcesz dowiedzieć się więcej? Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!

Źródło:
www.ngo.pl