Ułatwienia dostępu
Na podstawie danych z raportu „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” zaobserwowano, że grupa pozarządowych organizacji rzeczniczych w Polsce zmalała. Jakie są przyczyny tego zjawiska oraz na jakie problemy obecnie narażone są pozarządowe organizacje rzecznicze?
Według badania kondycji organizacji pozarządowych, do działań rzeczniczych zaliczają się trzy główne formy: wpływanie na zmiany o charakterze systemowym, reprezentowanie interesów członków lub klientów organizacji oraz udział w debatach z administracją publiczną i samorządem.
Z raportu wynika, że mniejsza niż w 2018 r. część trzeciego sektora prowadzi:
– rzecznictwo interesów swoich członków czy podopiecznych;
– uczestniczy w konsultacjach organizowanych przez administrację publiczną;
– prowadzi rzecznictwo, działania lobbingowe, pracuje na rzecz zmiany prawa.
Także według najnowszego Indeksu Stabilności i Poziomu Rozwoju Organizacji Obywatelskich w Polsce w porównaniu z 2017 r., w 2021 r. zaobserwowano dalsze pogorszenie w obszarach prawnego otoczenia oraz działań rzeczniczych sektora pozarządowego.
W raporcie „Efekt mrożący. O kondycji rzecznictwa organizacji pozarządowych”, czytamy, że w Polsce niekorzystna dla funkcjonowania organizacji typu watchdog (która pokrywa się częściowo z działaniami rzeczniczymi) okazała się zmiana rządu w 2015 r., gdy rozpoczęto „dzielenie społeczeństwa obywatelskiego i marginalizację organizacji pozarządowych, które uznano za nie-wspierające rząd”.
Ponadto na spadek pozarządowych działań rzeczniczych kluczowych dla demokracji, niewątpliwie miały wpływ:
W związku z koniecznością przekierowania swoich zasobów na inne działania, takie jak szybkie interwencje pomocowe, organizacjom brakuje czasu na rzecznictwo lub też spada jego pozycja w rankingu ich priorytetów.
W 2021 roku, zgodnie z wynikami ostatniej edycji Badania kondycji organizacji pozarządowych, 26% stowarzyszeń i fundacji reprezentowało interesy swoich członków lub podopiecznych, 23% uczestniczyło w debatach i sporach z administracją publiczną, np. poprzez konsultacje i protesty, a 12% prowadziło działania rzecznicze o charakterze systemowym. Oznacza to, że grono organizacji wykorzystujących te formy działań zmniejsza się w porównaniu do poprzedniego pomiaru z 2018 roku. Biorąc pod uwagę sposoby szeroko rozumianych działań rzeczniczych:
– rzecznictwo, działania lobbingowe, wpływanie na zmiany o charakterze systemowym, np. prace na rzecz zmiany prawa,
– reprezentowanie i rzecznictwo interesów członków, podopiecznych lub klientów organizacji,
– uczestnictwo w debatach, sporach z administracją publiczną i samorządem, np. udział w konsultacjach społecznych, kampaniach, protestach,
okazało się, że 38% organizacji w sektorze społecznym w Polsce podejmuje szeroko rozumiane działania rzecznicze. Dla porównania, w 2018 roku było to 47% wszystkich organizacji pozarządowych.
Rezultatem działań aparatu państwowego oraz wyżej wymienionych lęków (dokładnie opisanych w Raporcie), jakich doświadczają przedstawiciele organizacji rzeczniczych, jest to, że część organizacji rezygnuje, wycofuje się z podejmowania “ryzykownych” działań. Robią to w obawie przed kolejnymi, dotkliwymi konsekwencjami, które grozić mogą im i innym zaangażowanym osobom. Wielu respondentów i respondentek mówi o efekcie mrożącym, który jest związany z klimatem prowadzenia działań rzeczniczych w Polsce.
Czym są działania rzecznicze? Jak można wpływać na prawo i polityki publiczne? Masz więcej pytań? Zapraszamy do kontaktu. Umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!
Źródło: Raport „Efekt mrożący. O kondycji rzecznictwa organizacji pozarządowych”, Stowarzyszenie K l on/Jawor – praca zbiorowa pod redakcją Tomasza Figury, Warszawa, grudzień 2022
Foto: fragment okładki w/w raportu
Masz pomysł na działanie obywatelskie? Doradzimy i wesprzemy Cię na każdym kroku.
+48 533 724 544
Pon - Pt
10.00 - 16.30
Weekendy nieczynne