Stowarzyszenie czy fundacja? Różnice i podobieństwa

Popularne jest hasło, które dobrze obrazuje różnicę pomiędzy stowarzyszeniem a fundacją: jeśli masz przyjaciół – załóż stowarzyszenie. Jeśli masz pieniądze – załóż fundację. To zdanie dobrze oddaje różnicę pomiędzy tymi dwoma formami.

Najpopularniejsze formy organizacji pozarządowych to stowarzyszenia i fundacje. Obie formy regulowane są przez ustawy.

Stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie osób, które mają wspólny cel Jest to więc grupa ludzi, którzy razem chcą rozwijać swoje pasje bądź osiągnąć wyznaczony sobie cel. Cel może być dowolny, a nawet abstrakcyjny – jednak co ważne – musi być prawnie dozwolony i nie być celem komercyjnym czy zarobkowym.

Członkowie stowarzyszenia określają sami swoje cele, programy działania, a także struktury organizacyjne, a swoją działalność opierają na pracy społecznej, do której mogą zatrudniać pracowników (w tym swoich członków). Działania stowarzyszenia nie muszą być społecznie użyteczne, mogą być natomiast ograniczone tylko do działań na rzecz swoich członków. 

Podstawą prawną regulującą działanie stowarzyszenia jest m.in.:

• ustawa o Działalności Pożytku Publicznego i o Wolontariacie;
• ustawa Prawo o stowarzyszeniach.

Najwyższą władzę w stowarzyszeniu ma walne zebranie członków, które tworzą wszyscy członkowie stowarzyszenia.  Może ono podejmować decyzje we wszystkich sprawach dotyczących organizacji. Natomiast zarząd stowarzyszenia kieruje jego działalnością oraz reprezentuje stowarzyszenie na zewnątrz.  Stowarzyszenie musi także obowiązkowo posiadać organ kontroli np. komisję rewizyjną. Wszystkie kompetencje poszczególnych władz są określone w statucie stowarzyszenia.

Prawo o stowarzyszeniach rozróżnia dwa rodzaje stowarzyszeń: zwykłe i rejestrowe.

Stowarzyszenie zwykłe jest uproszczoną formą stowarzyszenia. Z uwagi na proste zasady tworzenia i rejestracji jest wygodną alternatywą dla osób, które boją się skomplikowanych wymogów formalnych – niezbędnych przy zakładaniu stowarzyszenia rejestrowanego.

Ten rodzaj stowarzyszenia ma też dużo formalnych obowiązków. Musi posiadać numery NIP i REGON oraz prowadzić pełną księgowość i corocznie sporządzać i wysyłać sprawozdania finansowe do Urzędu Skarbowego. Działanie stowarzyszeń zwykłych reguluje ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.

Stowarzyszenie rejestrowe to jedna z najczęstszych form prowadzenia działalności przez organizacje pozarządowe w Polsce. Do powołania stowarzyszenia potrzebnych jest minimum 7 osób, które mają obowiązek uchwalić statut stowarzyszenia i wybrać zarząd lub komitet założycielski. Co ważne: stowarzyszenie rejestrowe posiada osobowość prawną i może zakładać terenowe jednostki organizacyjne, łączyć się w związki stowarzyszeń, przyjmować w poczet swych członków osoby prawne oraz korzystać z ofiarności publicznej, przyjmować dotacje od organów władzy państwowej i innych instytucji.

Aby utworzyć stowarzyszenie rejestrowane ustawa wymaga zarejestrowania go w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Wśród najważniejszych cech stowarzyszenia możemy wyróżnić: 

• dobrowolność – to swoboda tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania i występowania członków – nikt nie może nikogo zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia,
• samorządność – oznacza niezależność wobec podmiotów zewnętrznych i swobodę ustalania norm oraz reguł wewnętrznych,
• trwałość – stowarzyszenie istnieje niezależnie od konkretnego składu osobowego swoich członków (pod warunkiem, że będzie ich co najmniej 7 w stowarzyszeniu rejestrowym – 3 w zwykłym),
• cel niezarobkowy – oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić majątku stowarzyszenia pomiędzy członków), w przeciwieństwie do spółek.

Fundację także tworzą ludzie. Jednak o powołaniu fundacji nie decydują członkowie założyciele lecz fundator lub fundatorzy. To oni decydują jaki ważny społecznie cel chcą osiągnąć (np. obniżyć bezrobocie wśród młodych osób w województwie) i na ten cel przekazują majątek. W sensie prawnym fundacja to właśnie majątek (pieniądze, papiery wartościowe, ruchomości, nieruchomości). Fundator może przekazać majątek także na to, aby osiągnąć ważny cel gospodarczy (np. rozwój ekonomiczny miasta i jego okolic).

Fundacja może zostać ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami RP celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami (art. 1 Ustawy o fundacjach). Cele fundacji muszą zawsze mieć szerszy, ogólnospołeczny zasięg. Fundacja nie może zostać utworzona w celu działania na rzecz fundatora, jego przyjaciół lub realizacji partykularnych, osobistych interesów określonej grupy.

Podstawą prawną regulującą działanie fundacji jest m.in.:

• ustawa o Działalności Pożytku Publicznego i o Wolontariacie;
• ustawa Prawo o fundacjach.

Fundacja nie ma członków, a najwyższą władzę w fundacji ma zarząd. Natomiast statut fundacji może określić także inne organy, które mogą wpływać na działanie zarządu np. rada fundacji. 

Wracając do twierdzenia, od którego rozpoczęliśmy ten artykuł: masz przyjaciół i chciałbyś poprzez wspólne działanie osiągnąć coś dobrego lub zmienić coś na lepsze? Korzystniejszym rozwiązaniem dla Ciebie będzie założenie stowarzyszenia. Masz pieniądze i chciałbyś je zainwestować, czyniąc coś dobrego? To lepszym rozwiązaniem jest założenie fundacji. To najlepiej oddaje podstawową różnicę pomiędzy danymi formami.

Założyć stowarzyszenie czy fundację? Co trzeba zrobić by założyć organizację pozarządową? Jakie dokumenty przygotować? Jak przygotować statut? Z czym się wiąże założenie i prowadzenie stowarzyszenia lub fundacji? Potrzebujesz konsultacji? Umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą.

Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!

Źródło:
https://legalden.pl/fundacje-a-stowarzyszenia-podobienstwa-i-roznice/
https://poradnik.ngo.pl/jak-rozpoczac-dzialalnosc-spoleczna-stowarzyszenie-rejestrowe-zwykle-czy-fundacja