Zielony Ład i zrównoważona polityka żywnościowa

Mimo kryzysu, pandemii czy tej okrutnej wojny toczącej się tuż obok, zegar klimatyczny tyka. Odczuwamy to coraz dosadniej w coraz liczniej występujących zmianach klimatu i związanych z nimi zagrożeń. Unia Europejska podjęła szereg działań na rzecz poprawy sytuacji. Kolejne lata będą kluczowe w odniesieniu do walki z katastrofą klimatyczną, której nieodłącznym elementem jest transformacja systemu żywności.Warto zapoznać się z nową strategią zrównoważonego systemu żywnościowego – od produkcji po konsumpcję, „od pola do stołu”. 

Populacja

Według danych Eurostatu, ludność całej Unii Europejskiej liczy blisko 447 mln osób. Tendencja jest spadkowa, to znaczy ilość zgonów przewyższa ilość urodzeń. Polska jest w czołówce państw z najwyższym ubytkiem w liczbie ludności. Liczba urodzeń jest najniższa od czasów II Wojny Światowej. Taka prognoza dotyczy też kilku najbliższych lat. Wśród krajów Unii Europejskiej z problemem kurczącego się społeczeństwa borykają się także Chorwacja, Czechy, Grecja, Bułgaria, Węgry, Łotwa i Słowacja. Największy przyrost odnotowały Francja, Holandia i Szwecja. Kilka czynników ma wpływ na malejący stan populacji. To starzejąca się populacja, niski współczynnik dzietności oraz zwiększona liczba zgonów spowodowana Covid-19. 

Zrównoważona polityka żywnościowa 

Według sprawozdania Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) około jednej trzeciej światowych emisji gazów cieplarnianych pochodzi z systemów żywnościowych. Obecny model żywności szkodliwie wpływa również na zdrowie ludzi, o czym świadczy fakt, że ponad 50% dorosłych Europejczyków ma nadwagę.

Komisja Europejska prowadzi konsultacje (#SustainableFoodSystem) i działania na rzecz zbudowania kompleksowych ram zrównoważonego systemu żywnościowego dla Europejczyków. Działania, które mają przekształcić sposoby produkcji i konsumpcji żywności w Europie. A przy tym zmniejszyć ślad środowiskowy systemów żywnościowych, wzmocnić odporność na kryzysy oraz nadal zapewniać zdrową i przystępną cenowo żywność, również przyszłym pokoleniom. 

Zielony Ład

Zmiana klimatu i degradacja środowiska stanowią zagrożenie dla Europy i reszty świata. Aby sprostać tym wyzwaniom powstał plan działania Europejski Zielony Ład. Ma on pomóc przekształcić UE w nowoczesną, oszczędną w zasobach i konkurencyjną gospodarkę:

• która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto 
• w której nastąpi oddzielenie wzrostu gospodarczego od zużywania zasobów 
• w której żadna osoba ani żaden region nie pozostaną w tyle. 

Europejski Zielony Ład ma również pomóc w wyjściu z pandemii COVID-19. Europejski Zielony Ład będzie finansowany ze środków stanowiących jedną trzecią kwoty 1,8 bln euro przeznaczonej na inwestycje w ramach planu odbudowy NextGenerationEU oraz ze środków pochodzących z siedmioletniego budżetu UE.

Komisja Europejska przyjęła pakiet wniosków ustawodawczych mających dostosować unijną politykę klimatyczną, energetyczną, transportową i podatkową na potrzeby realizacji celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto do 2030 r. o co najmniej 55 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 r. 

Strategia „Od pola do stołu”

W maju 2020 r. Komisja przedstawiła swoją strategię „Od pola do stołu” jako jedno z kluczowych działań w ramach europejskiego zielonego ładu. Strategia ma przyczynić się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., a jednocześnie zmienić obecny unijny system żywnościowy w model zrównoważony. Strategia „Od pola do stołu” jest zgodna z unijną strategią ochrony różnorodności biologicznej 2030.

Priorytetem jest bezpieczeństwo żywnościowe, jednak strategia ma również głównie:

• zapewnić – w ramach możliwości planety – wystarczającą podaż niedrogiej i pełnowartościowej żywności
• zmniejszyć o połowę korzystanie z pestycydów i nawozów oraz sprzedaż środków antydrobnoustrojowych
• zwiększyć ilość gruntów przeznaczanych na rolnictwo ekologiczne
• propagować bardziej zrównoważoną konsumpcję żywności i zdrowe odżywianie
• ograniczyć straty żywności i jej marnotrawienie
• przeciwdziałać fałszowaniu żywności w łańcuchu dostaw
• poprawić dobrostan zwierząt.

W październiku 2020 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie strategii „Od pola do stołu”, w których zatwierdziła cel polegający na opracowaniu europejskiego zrównoważonego systemu żywnościowego: od produkcji po konsumpcję. Konkluzje zawierają potrójne przesłanie polityczne państw członkowskich, które zgodziły się zapewnić:

• wystarczającą i przystępną cenowo żywność, a jednocześnie wkład w osiągnięcie przez UE neutralności klimatycznej do 2050 r.
• sprawiedliwy dochód i mocne wsparcie dla producentów surowców
• konkurencyjność rolnictwa UE na poziomie światowym.

Strategia zakłada również różne inicjatywy i projekty ustawodawcze dotyczące rolnictwa ekologicznego, podawania wartości odżywczej z przodu opakowania oraz informowanie o zrównoważoności, a także ograniczenie marnotrawienia żywności.

W listopadzie 2021 r. Komisja opublikowała komunikat przedstawiający plan awaryjny na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w Europie w czasach kryzysu. Zapewnia on utworzenie europejskiego mechanizmu gotowości i reagowania na wypadek kryzysu bezpieczeństwa żywnościowego i ustanowienie grupy ekspertów, która zadba o to, by UE była w pełni przygotowana na potencjalne wyzwania związane z zaopatrzeniem w żywność.

W lutym 2022 r. Rada zatwierdziła konkluzje o normach bezpieczeństwa żywności w handlu międzynarodowym. Zaapelowała w nich o większe uwzględnianie kwestii zrównoważonego rozwoju w pracach Komisji Kodeksu Żywnościowego. Ten ogólnoświatowy organ, utworzony w 1963 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa oraz Światową Organizację Zdrowia, to forum, na którym prowadzone są negocjacje w sprawie międzynarodowych norm żywnościowych, wytycznych i kodeksów postępowania. UE i jej państwa członkowskie są członkami tego organu. 

W kwietniu 2022 r. Rada przyjęła konkluzje o rolnictwie regeneratywnym, które dotyczy zrównoważonego obiegu węgla. Mają one zachęcać do stosowania praktyk rolniczych pomagających wychwytywać dwutlenek węgla z atmosfery i składować go w zrównoważony sposób w glebie lub w biomasie. 

W lipcu 2022 Rada UE zatwierdziła również nowe strategiczne wytyczne dotyczące rybołówstwa i akwakultury morskiej i słodkowodnej. 

Podejmowanych jest wiele decyzji wprowadzających wiele zmian w nasze życie i funkcjonowanie a tempo wdrożeń nowych postanowień często nie pozwala na obszerne konsultacje i dyskusje publiczne. Chcesz dowiedzieć się więcej lub przedyskutować rozwiązania wprowadzane w Unii Europejskiej? Jak na nowe wytyczne zaopatruje się gmina, w której mieszkasz? Jak otoczenie, w którym żyjesz osiągnie neutralność klimatyczną do 2050 roku? Co możemy zrobić by zrównoważyć łańcuch dostaw, za który jako konsumenci jesteśmy również odpowiedzialni?

Zapraszamy na konsultację. Umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!

Źródło: www.ec.europa.eu, www.europarl.europa.eu