O zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami

Minęły niemal 3 lata od wejścia w życie ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Jej celem jest poprawa warunków życia i funkcjonowania obywateli ze szczególnymi potrzebami, którzy są narażeni na marginalizację lub dyskryminację m.in. ze względu na niepełnosprawność lub obniżony poziom sprawności z powodu wieku czy choroby. 

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami jest głównym elementem rządowego programu „Dostępność Plus”, który rząd przyjął 17 lipca 2018 r. Projekt ustawy powstał we współpracy ze środowiskiem osób niepełnosprawnych a jej rozwiązania realizują zapisy Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, zobowiązujące do zapewnienia takim osobom na równi z innymi obywatelami dostępu do różnych obiektów.

Osoba ze szczególnymi potrzebami

Jak głosi ustawa – jest to osoba, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami. 

Kogo obowiązuje ustawa 

Sektor publiczny jest zobowiązany do zapewnienia co najmniej minimalnej dostępności, która zagwarantuje dostępność podmiotu publicznego.

Ustawa określa w art. 3, które podmioty publiczne są zobowiązane do jej stosowania. Są to głównie podmioty sektora publicznego, które zapewnić mają dostępność przez stosowanie uniwersalnego projektowania nowych rozwiązań lub racjonalnych usprawnień w usuwaniu istniejących barier. Minimalne wymagania obejmują zapewnienie w instytucjach publicznych:

• dostępności architektonicznej ,
• dostępności cyfrowej, 
• dostępności informacyjno-komunikacyjnej.

Art. 3. 
W zakresie określonym ustawą zapewnienie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami jest obowiązkiem:
1) jednostek sektora finansów publicznych w rozumieniu art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, 1622 i 1649),
2) innych, niż określone w pkt 1, państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, 
3) innych, niż określone w pkt 1, osób prawnych, utworzonych w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
a) finansują je w ponad 50% lub
b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego,
4) związków podmiotów, o których mowa w pkt 1 i 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3 – zwanych dalej „podmiotami publicznymi”. 

Dostępność a NGO

Omawiana tu ustawa jest systemowym zobowiązaniem podmiotów publicznych do zapewnienia dostępności. Od 2021 roku obowiązek uwzględnienia szeroko rozumianej „dostępności” dotyczy podmiotów inne niż publiczne, w tym także organizacji pozarządowych i innych podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w przypadku, gdy zawierają one umowę z podmiotem publicznym (np. z gminą) o realizację/powierzenie realizacji zadania/zadań publicznych lub zamówień publicznych. Od 2021 w umowie zawieranej przez podmiot publiczny z organizacją pozarządową powinny się znaleźć postanowienia określające warunki służące zapewnianiu dostępności w zakresie realizacji określonego w umowie zadania. Organizacja ta więc ma obowiązek stosowania tych samych wymagań, które ustawa nakłada na podmioty publiczne, czyli zapewnienie dostępności zgodnie z art. 6 ustawy, który brzmi:

Art. 6.
Minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami obejmują:
1) w zakresie dostępności architektonicznej:
a) zapewnienie wolnych od barier poziomych i pionowych przestrzeni komunikacyjnych budynków,
b) instalację urządzeń lub zastosowanie środków technicznych i rozwiązań architektonicznych w budynku, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń, z wyłączeniem pomieszczeń technicznych,
c) zapewnienie informacji na temat rozkładu pomieszczeń w budynku, co najmniej w sposób wizualny i dotykowy lub głosowy,
d) zapewnienie wstępu do budynku osobie korzystającej z psa asystującego, o którym mowa w art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1172 i 1495),
e) zapewnienie osobom ze szczególnymi potrzebami możliwości ewakuacji lub ich uratowania w inny sposób;
2) w zakresie dostępności cyfrowej – wymagania określone w ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych;
3) w zakresie dostępności informacyjno-komunikacyjnej:
a) obsługę z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się, o których mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz. U. z 2017 r. poz. 1824), lub przez wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje,
b) instalację urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych, systemów FM lub urządzeń opartych o inne technologie, których celem jest wspomaganie słyszenia,
c) zapewnienie na stronie internetowej danego podmiotu informacji o zakresie jego działalności – w postaci elektronicznego pliku zawierającego tekst odczytywalny maszynowo, nagrania treści w polskim języku migowym oraz informacji w tekście łatwym do czytania,
d) zapewnienie, na wniosek osoby ze szczególnymi potrzebami, komunikacji z podmiotem publicznym w formie określonej w tym wniosku.

Większość organizacji pozarządowych w Polsce sięga po środki publiczne co oznacza, że są one zobligowane do zapewnienia dostępności swoich usług dla osób ze specjalnymi potrzebami.
Czym jest dostęp alternatywny? Czy są wyjątki w stosowaniu wyżej wspomnianych ustaw? Co w przypadku gdy zasada dostępności nie jest realizowana w organizacji? Chcesz wiedzieć więcej? Potrzebujesz konsultacji w zakresie dostępności Twojej organizacji? Masz wątpliwości? Zapraszamy do bezpłatnych spotkań z naszymi doradcami. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś! 

Źródło: www.funduszeeuropejskie.gov.pl, www.isap.sejm.gov.pl