Dostępność architektoniczna, informacyjno-komunikacyjna i cyfrowa.

Osoby z niepełnosprawnością czy seniorzy, albo inne osoby o szczególnych potrzebach  mają ustawowo  zagwarantowane prawo do dostępności przez podmioty publiczne. Mogą zatem wymagać, aby urząd, do którego się wybierają, szkoła, biblioteka czy placówka służby zdrowia – nie posiadały barier architektonicznych lub utrudnień w kontakcie z personelem. Przypominamy czym właściwie jest ta dostępność dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami jest głównym elementem rządowego programu „Dostępność Plus”, który gwarantować ma dostępność usług publicznych dla osób ze szczególnymi potrzebami.

O tym kim jest osoba ze szczególnymi potrzebami czy też w jakim zakresie ustawa ta dotyczy organizacji społecznych pisaliśmy już w jednym z naszych artykułów – O zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami – zapraszamy do odwiedzin.

Dostępność architektoniczna

Dostępność architektoniczna jest to zbiór wszystkich elementów tworzących dane miejsce lub przestrzeń, które mają bezpośredni wpływ na łatwość, z jaką dana osoba może się w niej poruszać. 

Do obowiązków wynikających z Ustawy należy:
• zapewnienie możliwości poruszania się po piętrach i pomiędzy piętrami, czyli wolne od barier poziome i pionowe przestrzenie komunikacyjne budynków
• umożliwienie dotarcia do wszystkich pomieszczeń (z wyjątkiem technicznych) w budynku,
• umożliwienie nawigacji wewnątrz budynku w szczególności osobom z wadami wzroku oraz słuchu, czyli umieszczenie w budynku np. schematu pomieszczeń, tyflomapy, infokiosku, które pomogą w szczególności osobie z niepełnosprawnością wzroku lub słuchu w lokalizacji pomieszczeń w budynku,
• umożliwienie wejścia do budynku z psem asystującym,
• zapewnienie bezpiecznej ewakuacji osobom ze szczególnymi potrzebami lub zapewnienie im innego sposobu ratunku (poprzez odpowiednie procedury i sprzęt, czy sygnalizację). 

Minimalne wymagania w instytucjach publicznych: zarówno korytarze, jak i klatki schodowe powinny być wolne od barier i zapewniać możliwość poruszania się po nich między innymi osób na wózku, osób korzystających z kul, lasek i innych pomocy ortopedycznych, osób starszych, a także osób z wózkami dziecięcymi, mających różne problemy z poruszaniem się (windy, schody, korytarze, ciągi piesze w budynku). 

Terminy wdrażania:

19.07.2019 – uchwalenie Ustawy
5.09.2019 – ogłoszenie Ustawy
20.09.2019 – wejście w życie Ustawy
21.03.2020 – prace podjęte nad studiami uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego po tej dacie muszą uwzględniać zmienione przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu; gminne programy rewitalizacji opracowywane i zmieniane po tej dacie muszą uwzględniać poprawki wprowadzone w artykule 53. Ustawy
30.09.2020 – od tego terminu należy powołać koordynatora dostępności
06.09.2021 – po tej dacie dostęp alternatywny musi być traktowany jako sytuacja WYJĄTKOWA; szczególne potrzeby muszą być zapewniane z wykorzystaniem projektowania uniwersalnego lub racjonalnych usprawnień; od tego dnia przy zlecaniu zadań przez podmiot publiczny innym podmiotom w umowie muszą być zawarte wymagania dotyczące dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami; od tego dnia podmioty realizujące zadania finansowane ze środków publicznych na podstawie umowy z podmiotem publicznym muszą spełniać wymagania określone w art. 6. Ustawy, czyli zapewniać podstawową dostępność architektoniczną, cyfrową i informacyjno-komunikacyjną; po tej dacie osobom ze szczególnymi potrzebami będzie przysługiwała skarga na brak dostępności; pacjenci ze szczególnymi potrzebami mają prawo do informacji w wersjach dostępnych – zgodnych z ustawą o języku migowym – czyli na przykład w formie filmu zawierającego nagranie tłumacza PJM (polski język migowy); do tego dnia każdy podmiot publiczny musi przygotować pierwszy raport o zapewnieniu dostępności (art. 11 Ustawy); kolejne raporty muszą być publikowane w BIP co cztery lata.

Dostępność informacyjno-komunikacyjna

Czyli zapewnienie informacji na temat tego, jakie zadania wykonuje dany podmiot w postaci nagrania w polskim języku migowym dla osób głuchych, informacji w tekście łatwym do czytania (ETR) – m.in dla osób z niepełnosprawnością intelektualną, czy pliku odczytywalnego maszynowo, dzięki któremu taką informację może udźwiękowić osoba niewidoma. Dostępność w tym zakresie to także umożliwienie komunikacji z podmiotem w taki sposób, jaki jest dogodny dla osoby ze szczególnymi potrzebami np. poprzez SMS czy przy użyciu usługi tłumaczenia migowego online.

Minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności informacyjno-komunikacyjnej:

1. Obsługa z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się, o których mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz.U. z 2017 r. poz. 1824), lub przez wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje. 
2. Instalacja urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych, systemów FM lub urządzeń opartych o inne technologie, których celem jest wspomaganie słyszenia. 
3. Zapewnienie na stronie internetowej danego podmiotu informacji o zakresie jego działalności – w postaci elektronicznego pliku zawierającego tekst odczytywalny maszynowo, nagrania treści w polskim języku migowym oraz informacji w tekście łatwym do czytania. 
4. Zapewnienie, na wniosek osoby ze szczególnymi potrzebami, komunikacji z podmiotem publicznym w formie określonej w tym wniosku. 

Terminy wdrażania – jak wyżej.

Dostępność cyfrowa

Dostępność cyfrowa została kompleksowo uregulowana w Ustawie o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Przepisy o dostępności cyfrowej dotyczą organizacji pozarządowych i podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzących działalność w sferze zadań publicznych wymienionych w art. 4 ust. 1 pkt 6, 7 lub 10 tej ustawy:

• ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej, 
• działalności na rzecz osób niepełnosprawnych, 
• działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym, 

posiadających strony internetowe lub aplikacje mobilne, lub zarządzających elementami stron internetowych, lub aplikacji mobilnych zamieszczonymi w środowisku umożliwiającym zapewnienie dostępności cyfrowej treści.

Ustawa dotyczy tylko tych podmiotów, które mają lub zamierzają stworzyć strony internetowe.

Terminy wdrażania:

4.04.2019 – uchwalenie Ustawy o dostępności cyfrowej
8.05.2019 – ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw
23.05.2019 – wejście w życie większości przepisów Ustawy
23.09.2019 – po tej dacie nowe strony podmiotów publicznych (powstałe po 23.09.2018) muszą spełniać wymagania określone w Ustawie; po tej dacie musi być zapewniona dostępność intranetu i ekstranetu w podmiotach publicznych
23.09.2020 – strony powstałe przed 23.09.2018 muszą spełniać wymogi określone w Ustawie multimedia powstałe po tej dacie muszą być dostępne
23.09.2021 – musi być zapewniona dostępność aplikacji mobilnych przygotowanych przez podmioty publiczne.

Osoby głuche będą szukały na stronie plików wideo w polskim języku migowym, a dla osób z niesprawnymi dłońmi ważne będzie, żeby stronę dało się obsłużyć w całości przy pomocy klawiatury (bez konieczności korzystania z myszki). Obowiązek zapewnienia dostępności dotyczy stron i aplikacji mobilnych w zakresie:
• strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej,
• danych teleadresowych podmiotu i linku do strony podmiotowej w BIP,
• narzędzi kontaktowych (np. formularzy, wideotłumacza języka migowego itp.),
• nawigacji,
• deklaracji dostępności,
• multimediów,
• informacji dotyczących sytuacji kryzysowej,
• dokumentów urzędowych oraz wzorów umów lub wzorów innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych. 

Koordynacja

Za koordynację wdrażania ustawy odpowiedzialny jest minister ds. rozwoju regionalnego przy pomocy Rady Dostępności – organu opiniodawczo-doradczego w sprawach dostępności. Ponadto, każdy organ władzy publicznej (w tym administracji rządowej i samorządowej oraz kontroli państwowej i ochrony prawa), a także sądy i trybunały – wyznaczą co najmniej jedną osobę pełniącą funkcję koordynatora ds. dostępności.

Za koordynację wdrażania ustawy oraz monitorowanie dostępności cyfrowej odpowiedzialny jest minister ds. cyfryzacji. 

Dostęp alternatywny

Jeśli ze względów np. technicznych lub prawnych, takich jak np. ochrona konserwatorska budynku, w którym mieści się podmiot, nie może on zapewnić dostępności w zakresie określonym powyżej, musi zastosować dostęp alternatywny. Polega on np. na zmianie organizacyjnej obsługi klientów – np. przeniesieniu jej do pomieszczenia na parterze, do którego nie prowadzą schody lub zapewnianiu osobie ze szczególnymi potrzebami wsparcia innej osoby (np. pomoc przy wejściu na piętro, przetłumaczenie dokumentu, pomoc w komunikacji).

Chcesz wiedzieć więcej? Potrzebujesz konsultacji w zakresie dostępności Twojej organizacji? Zapisy o dostępności w umowie na realizację projektu nie są dla Ciebie jasne? Zapraszamy do bezpłatnych spotkań z naszymi doradcami. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś! 

Źródło: www.funduszeeuropejskie.gov.pl