Spadek przeciętnych przychodów finansowych w organizacjach pozarządowych 

Jak wykazuje Stowarzyszenie Klon/Jawor w raporcie „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” w 2020 roku, po raz pierwszy od niemal dekady, przeciętne przychody organizacji spadły w stosunku do poprzedniego pomiaru: w 2017 roku wynosiły 28 tys. zł, a w 2020 roku 26 tys. zł. Badania pokazują, że zwiększył się także odsetek fundacji i stowarzyszeń o najniższych przychodach (do 1 tys. zł na rok).

Raport z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” autorstwa Beaty Charyckiej, Marty Gumkowskiej oraz Julii Bednarek, który powstał na podstawie wyników badania przeprowadzonego na ogólnopolskiej, losowej próbie 1200 stowarzyszeń i fundacji w terminie październik 2021 – styczeń 2022 techniką CAWI, to największe w Polsce, niezależne badanie stowarzyszeń i fundacji. Niniejszy raport to źródło wiedzy m.in. o kapitale ludzkim, problemach i potrzebach oraz o współpracy organizacji z innymi podmiotami. W tym artykule przedstawimy sytuację finansową organizacji pozarządowych za rok 2020.

Finanse w organizacjach pozarządowych

Według badanych organizacji pozarządowych, szczególnie tych o małych zasobach, główną przyczyną spadku ich budżetów w ubiegłym roku była pandemia i wprowadzone, ze względu na nią, ograniczenia. Organizacje z powodu obostrzeń były zmuszone „zawiesić” lub ograniczyć swoje działania. Dodatkowo spadające dochody w gminach zmusiły samorządy do poszukiwania oszczędności, także w obszarze współpracy z trzecim sektorem. W tej sytuacji najlepiej poradziły sobie organizacje pozarządowe o dużych zasobach finansowych oraz kapitale ludzkim, gdyż pandemia była przyczynkiem do ich rozwoju lub wprowadzenia strategicznych zmian.

W raporcie przeczytamy, że spadek przeciętnych budżetów i zmiany w strukturze przychodów w 2020 roku są w dużym stopniu związane z pandemią COVID-19. 44% stowarzyszeń i fundacji stwierdziło, że ich przychody w 2020 roku były niższe niż w roku 2019 – zdecydowana większość (80%) łączy ten fakt z konsekwencjami pandemii. Przychody wyższe niż w roku poprzednim miało w 2020 roku 18% organizacji – wśród nich tylko 13% łączy wzrost przychodów z pandemią.

Wraz ze wzrostem skali działania, wzrastał budżet organizacji. Organizacje lokalne częściej niż organizacje o szerszej skali działania dysponowały niewielkimi budżetami. Z kolei wśród organizacji działających na skalę całej Polski, czy nawet jeszcze szerszą, było więcej organizacji z budżetami rocznymi min. 100 tys. zł w porównaniu do organizacji lokalnych czy regionalnych.

Źródła finansowania organizacji pozarządowych w 2020r.

Choć wyniki badania wskazują na zmiany w obszarze zlecania przez samorząd realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym, bo w 2020 roku spadł odsetek organizacji, które ubiegały się o dotacje z samorządu, a także tych, które je otrzymały, to i tak głównym źródłem przychodów dla organizacji pozarządowych były środki publiczne. Zdecydowanie wzrosło znaczenie środków samorządowych, gdyż zaangażowanie organizacji w obszarze pomocy społecznej i edukacji nie tylko nie zmalało, ale być może nawet wzrosło. Jednakże w tym samym czasie, jak wskazują badania, zmalał udział źródeł rządowych. Natomiast udział przychodów z pozostałych źródeł (np. działalności ekonomicznej, majątku, filantropii, składek członkowskich) pozostał na tym samym poziomie lub nieznacznie zmalał.

Najczęściej wykorzystywanymi źródłami przychodów były: składki członkowskie, źródła samorządowe oraz darowizny od osób prywatnych, a także instytucji i firm. Jednakże organizacje w 2020 r. częściej niż w 2017 roku korzystały z trzech typów źródeł. Są nimi:

• Środki rządowe (wzrost o 7 punktów procentowych), chodź w 2020 roku nastąpiła zmiana w proporcjach udziału środków finansowych pozyskiwanych z samorządu i rządu.
• Działalność gospodarcza (wzrost o 5 punktów procentowych). 15% organizacji deklarowało, że prowadzi działalność gospodarczą (choć w 2020 roku przychody z tej działalności miało 12% organizacji).
• Odpłatna działalność pożytku publicznego, zagraniczne źródła publiczne spoza UE oraz wsparcie krajowych organizacji pozarządowych (w każdej kategorii wzrost o 2 punkty procentowe). 39% organizacji deklarowało, że prowadzi działalność odpłatną (choć w 2020 roku przychody z tej działalności miało 20% organizacji).

W badaniach zauważyć można, że obszar działalności organizacji miał wpływ na budżet organizacji oraz wykorzystywanych źródeł finansowych na swoja działalność. Najczęstszym źródłem przychodu były:

• dla organizacji wiejskich przychody ze źródeł samorządowych, 
• dla organizacji z małych miast (do 50 tys. mieszkanek i mieszkańców) składki członkowskie,
• dla organizacji ze średnich miast (50-200 tys. mieszkanek i mieszkańców) przychody z 1% podatku oraz z darowizny od firm i instytucji,
• dla organizacji z dużych miast (powyżej 200 tys. mieszkanek i mieszkańców) środki samorządowe, darowizny finansowe od osób indywidualnych i przychody z działalności gospodarczej

Przychody organizacji w 2020 roku były niższe niż w poprzednich latach, jednak w porównaniu do 2017 roku mniej organizacji podjęło działania fundraisingowe (różnica 6 punktów procentowych). Mogło to być związane zarówno z czasowym zawieszeniem działań będącym konsekwencją obostrzeń wprowadzonych w pandemii, jak i brakiem wiary, że w kryzysowym roku pandemicznym uda się pozyskać środki od darczyńców indywidualnych czy biznesowych. Z całym raportem z badań „Kondycja organizacji pozarządowych 2021” możesz zapoznać się tutaj

Jak zacząć i opracować plan fundraisingowy? Jak zaangażować społecznie lokalne przedsiębiorstwa? Z czym to się wiąże? Chcesz poznać narzędzia działań fundraisingowych? Potrzebujesz konsultacji? Umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą.

Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!