Współpraca organizacji pozarządowych z samorządem lokalnym

Organizacje pozarządowe od zawsze współpracują z instytucjami samorządowymi różnych szczebli tj. wojewódzkimi, powiatowymi oraz gminnymi. Współpraca organizacji pozarządowych z samorządem może mieć różną postać i charakter. Podstawowym dokumentem, który wytycza i opisuje zasady współpracy pomiędzy władzami samorządowymi a organizacjami pozarządowymi, jest roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi. Zgodnie z przepisami Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, uchwalenie takiego programu jest obowiązkiem każdej jednostki samorządu terytorialnego.

Międzysektorowe spotkanie jako dobra praktyka

Mając na uwadze jak ważna jest współpraca organizacji pozarządowych z samorządem, Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych, która jest członkiem Dolnośląskiej Sieci Inkubatorów NGO, organizuje międzysektorowe spotkanie.

Spotkanie odbędzie się:

30 czerwca 2022 / godz. 12.00 – 14.30

Starostwo Powiatowe w Trzebnicy
ul. Leśna 1, 55-100 Trzebnica

Osoby zainteresowane spotkaniem, prosimy o wysłanie zgłoszenia na adres mailowy: marta.michalowska@dfop.org.pl

Działanie Dolnośląskiej Federacja Organizacji Pozarządowych, która zrzesza ponad 200 organizacji z Dolnego Śląska, można uznać jako dobrą praktykę, gdyż zarząd Federacji regularnie organizuje swoje spotkania w terenie, goszcząc w miejscowościach swoich organizacji członkowskich. Tym razem spotkanie odbędzie się w Trzebnicy, a tematyka spotkania dotyczyć będzie właśnie współpracy z samorządem lokalnym w wymiarach wojewódzkim, powiatowym i gminnym oraz programów współpracy samorządów i organizacji pozarządowych.

Co to jest program współpracy – roczny i wieloletni?

Program współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi jest podstawowym dokumentem regulującym współprace na poziomie lokalnym. Jest też przewodnikiem samorządu w zakresie współpracy na rzecz realizacji zadań publicznych. Roczny program współpracy – jak głosi art. 5a ust.1 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie – uchwalany jest do dnia 30 listopada roku poprzedzającego okres obowiązywania programu. Obowiązek posiadania programu dotyczy wszystkich szczebli. Nie ma możliwości nieuchwalenia programu. Nieprzekazywanie środków finansowych dla organizacji pozarządowych nie zwalnia samorządu z przyjęcia takiego programu. Program przyjmowany jest przez organ stanowiący jednostkę samorządu terytorialnego – radę gminy, powiatu lub sejmik województwa – w formie uchwały. Jest aktem prawa lokalnego. Podlega on wykonaniu przez organ wykonawczy – wójta, burmistrza lub prezydenta, zarząd powiatu czy województwa.
Wieloletni program współpracy zaś może, nie musi być uchwalony. Jest on również aktem prawa lokalnego i podobnie jak roczny program, przyjęty być powinien do dnia 30 listopada roku poprzedzającego okres obowiązywania programu. Ustawodawca nie narzuca, na jaki czas ma być zawarty. Podobnie, jak roczny program, powinien być konsultowany z organizacjami. Przyjęcie przez samorząd programu wieloletniego nie znosi obowiązku posiadania przez niego programów rocznych.
Program wieloletni jest dokumentem programowym pokazującym role i miejsce organizacji pozarządowych w realizacji polityk publicznych w samorządzie. Program roczny jest bardziej dokumentem operacyjnym, wskazującym co i jak będzie realizowane w danym roku budżetowym.
Do 30 kwietnia każdego roku organ wykonawczy składa sprawozdanie z realizacji programu współpracy radzie lub sejmikowi.

Co program współpracy powinien zawierać?

Jak głosi art. 5a ust. 4 i ust.5 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, programy współpracy powinny w szczególności zawierać:

4. Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz
podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 zawiera w szczególności:
1) cel główny i cele szczegółowe programu;
2) zasady współpracy;
3) zakres przedmiotowy;
4) formy współpracy, o których mowa w art. 5 ust. 2;
5) priorytetowe zadania publiczne;
6) okres realizacji programu;
7) sposób realizacji programu;
8) wysokość środków planowanych na realizację programu;
9) sposób oceny realizacji programu;
10) informację o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji;
11) tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert.

5. Wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 zawiera w szczególności:
1) cel główny i cele szczegółowe programu;
2) zakres przedmiotowy;
3) okres realizacji programu;
4) sposób realizacji programu;
5) wysokość środków planowanych na realizację programu.

Ten ustawowy zapis może być poszerzony o dodatkowe elementy, których wymagają lokalne uwarunkowania. Jednak wymieniona w ustawie zawartość programów musi w programie rocznym czy wieloletnim się znaleźć.

Współpraca a zasady

Sam dokument programu współpracy nie jest kluczem do współpracy. Jest nim natomiast proces jego powstawania i realizacja postanowień w nim zawartych. Zgodnie z modelem współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi, faktyczna współpraca jest wówczas gdy partnerzy wspólnie działają według ściśle określonych zasad na trzech płaszczyznach: tworzenie polityk publicznych, realizacja zadań publicznych oraz tworzenie warunków lokalnych.

Zasady określające współpracę we wspominanej ustawie to: pomocniczość, suwerenność stron, partnerstwo, efektywność, uczciwa konkurencja i jawność. Zasady te powinny być realizowane na wszystkich etapach współpracy. Stanowią one fundament relacji administracji i organizacji pozarządowych.

O modelowej współpracy samorządu i trzeciego sektora pisaliśmy w jednym z ostatnich artykułów, do przeczytania którego bardzo zachęcamy: Współpraca międzysektorowa drogą do sukcesu?

Jak usprawnić współpracę międzysektorową? Bierzesz udział w konsultacjach programu współpracy w swojej gminie? Chcesz wiedzieć więcej na temat programów współpracy? Co od programu współpracy zależy? Czym jest zadanie publiczne?

Chcesz wiedzieć więcej? Skorzystaj z  bezpłatnej konsultacji z naszym doradcą.
Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na spotkanie już dziś!

Źródło: „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych – wypracowanie i upowszechnianie standardów współpracy”, publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 5.4, Poddziałanie 5.4.1.