Współpraca międzysektorowa drogą do sukcesu?

Wyobraźmy sobie gminę, powiat czy województwo jako system powiązanych ze sobą elementów, o wyraźnych, nie tylko terytorialnych, ale również społecznych, gospodarczych i kulturowych granicach. Przestrzeń, w której powinni nie tylko „zmieścić się” wszyscy jej mieszkańcy, ale również tak ułożyć relacje między sobą, aby nie tylko ze sobą współistnieć, ale również współpracować. 

Jak kształtować relacje w obrębie takiej przestrzeni, aby zaufanie wypierało nieufność, współpraca rywalizację, zaangażowanie apatię czy rezygnację? Jak tworzyć warunki sprzyjające temu, aby uczestnicy, którzy działają na rzecz dobra wspólnego, znajdowali porozumienie? Jak dążyć do tego, aby współdziałanie między samorządem terytorialnym a organizacjami pozarządowymi opierało się zarówno na solidnych podstawach prawnych, jak również dokonywało się w obrębie wysokiej kultury współpracy? Jak sprawić, aby działania samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych, współtworzyły społeczność, w której każdy ma równe możliwości korzystania z dóbr publicznych i na równi z innymi uczestniczenia w życiu społecznym?

Samorząd i organizacje pozarządowe różnią się, ale nie zawsze zdajemy sobie sprawę z charakteru tych różnic i ich sensu. Samorząd lokalny posiada wyborczą legitymację do działania, dysponuje zasobami finansowymi, zobowiązany jest do realizacji wielu zadań. Zadanie współpracy z organizacjami pozarządowymi postrzega jako jedno z wielu i to wcale nie najważniejsze. Organizacja pozarządowa jest natomiast dobrowolnym zrzeszeniem, działającym dla określonego celu. Można powiedzieć, że warunkiem współpracy tak różnych partnerów jest zdolność do samoograniczania się po obu stronach. Samorząd może podjąć próby „podzielenia się” władzą, a organizacja pozarządowa wpisać się bardziej świadomie w cele realizowane na poziomie lokalnym czy regionalnym. I właśnie tutaj obie strony mogą spotkać się jako partnerzy, którzy współpracują przy tworzeniu polityk publicznych rozumianych jako planowanie i wdrażanie działań zmierzających do zaspokojenia potrzeb mieszkańców.

Jak współpracować? 

Dzięki wiedzy, doświadczeniu i wspólnej pracy wielu osób została wydana publikacja „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych”. Przedstawiony w niej model współpracy został tak przemyślany i opisany, aby skutecznie i harmonijnie połączyć uwarunkowania współpracy związane z prawem i infrastrukturą, oraz z kulturą, czyli naszymi nawykami, zaufaniem, poczuciem odpowiedzialności, elastycznością, otwartością i szacunkiem dla innych ludzi. W proponowanym modelu zostało pokazane, jakie minimalne oczekiwania muszą być spełnione, aby w ogóle można było mówić o współdziałaniu.
Model skupia się na kluczowych formach współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi i opiera współpracę na trzech płaszczyznach.

Płaszczyzna I: Współpraca jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych w zakresie tworzenia polityk publicznych

Politykę publiczną rozumiemy jako sumę systemowych i porządkowych działań, które podejmowane są dla rozwiązywania najważniejszych problemów, które dotykają mieszkańców lokalnych społeczności. Obejmuje ona trzy kluczowe sfery – koncepcje rozwiązań problemów, działania publiczne, a także rezultaty tych działań.
Płaszczyzna zawiera opis rozwiązań, które dotyczą udziału organizacji pozarządowych i władz samorządowych w kształtowaniu polityk publicznych, strategii i programów.

Płaszczyzna II: Współpraca jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi w zakresie realizacji zadań publicznych

Zadania publiczne to działania, które podejmuje administracja samorządowa w ramach ustaw określających zakres ich kompetencji. Płaszczyzna zawiera zatem opis współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi przy realizacji zadań publicznych z wykorzystaniem różnych form współpracy finansowej i niefinansowej.

Płaszczyzna III: Infrastruktura współpracy, tworzenie warunków do społecznej aktywności

Przez infrastrukturę rozumiemy ogół lokalnie ukształtowanych czynników wpływających na funkcjonowanie organizacji pozarządowych oraz na współpracę pomiędzy sektorem samorządowym a trzecim sektorem (pozarządowym). Czynniki te w poważnej mierze stymulowane są przez działania samorządu (administracji). W tej płaszczyźnie mieszczą się zatem zarówno instytucje działające na rzecz organizacji pozarządowych, dotyczące ich prawo miejscowe, jak i relacje oraz wzorce postępowań występujące w danej jednostce samorządu.

Prezentowany model współpracy, tak jak wskazywaliśmy na początku, wymaga systemowego podejścia do relacji, jakie zachodzą pomiędzy sektorem pozarządowym i samorządem lokalnym. Patrzenie na współpracę przez pryzmat zasad i jej realizowanie oparte na trzech płaszczyznach tworzy warunki do rozwoju lokalnego, umożliwiając lepszą realizację głównego celu wspólnoty samorządowej: polepszenie jakości życia wszystkich mieszkańców. Skuteczne wdrażanie modelu wymaga jeszcze jednego elementu. Tym kluczowym elementem – jak wykazały badania przeprowadzone w ramach projektu – jest kultura współpracy.

Podsumowanie

Zadaniem modelu współpracy jest przedstawienie optymalnego, ale też uproszczonego stanu „idealnej współpracy”. Tym samym model może stać się punktem odniesienia dla samorządów i organizacji pozarządowych w ich praktycznych działaniach.

Samorządy mogą – w obrębie opisanych płaszczyzn – dobierać odpowiednie narzędzia i wzorce działania, które pozwolą na efektywne rozwiązywanie lokalnych problemów oraz wykorzystywanie szans rozwoju danej społeczności. Należy jednak pamiętać, że stosowanie różnych narzędzi nie zagwarantuje dobrej współpracy obu stron. Najważniejsze jest zbudowanie spójnego systemu współpracy opartego na przedstawionych zasadach, przemyślanych formach i narzędziach, systematycznie monitorowanego i udoskonalanego. Należy również podkreślić, że model daje możliwość budowania współpracy długofalowo, a wdrażanie jego elementów stanowi proces, który powinien być zaplanowany i rozłożony w czasie w zależności zarówno od kondycji sektora pozarządowego, jak i przygotowania samorządu lokalnego.

Jakie są zasady współpracy międzysektorowej? Jak usprawnić współpracę międzysektorową? Twoja organizacja chce nawiązać współpracę z samorządem? Jak rozmawiać, planować i współpracować z samorządem?

Chcesz wiedzieć więcej? Skorzystaj z  bezpłatnej konsultacji z naszym doradcą.
Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na spotkanie już dziś! 

Źródło: „Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych – wypracowanie i upowszechnianie standardów współpracy”, publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 5.4, Poddziałanie 5.4.1.