Wolontariat – korzyści i trudności w pracy wolontariusza

Organizacja wolontariatu łączy w sobie wiele różnych aspektów. Od zagadnień formalnych i prawnych po te organizacyjne. Zdarza się, że zarządzając zespołem w organizacji zapominamy o ważnej kwestii, jaką jest nagradzanie i motywowanie pracowników, w tym wolontariuszy. Wolontariusz jest członkiem zespołu lecz współpracuje z nami bez wynagrodzenia. Działa więc w oparciu o motywacje pozafinansowe, które stanowią o sile jego zaangażowania. Dotyczy to prawie 90 % polskich organizacji, które korzystają z pracy społecznej wolontariuszy (źródło danych GUS).

Paliwo wolontariatu

Kluczowe korzyści, jakie wolontariusze czerpią ze swej działalności na rzecz drugiego człowieka to między innymi rozwój zawodowy i osobisty, możliwość atrakcyjnego spędzania czasu, poszerzanie horyzontów, okazja do bycia z innymi i przynależność do grupy czy poczucie bycia potrzebnym. Korzyści te motywują. Motywujące jest też zmienianie świata na lepsze albo wzrost poczucia własnej wartości.
Jednak odwoływanie się do motywów czysto altruistycznych nie musi być dobrą strategią do utrzymania relacji z wolontariuszami i pozyskania nowych. By skutecznie motywować wolontariusza należy poznać jego potrzeby. Wiedzieć dlaczego chce z nami działać. Istotną rolę w motywowaniu odgrywają zachęty pozaekonomiczne, jako, że gratyfikacja finansowa nie ma w tym przypadku zastosowania. Narzędzia przymusu zaś (zakazy, nakazy, instrukcje), negatywne i często oparte na wywoływaniu lęku, w dłuższej perspektywie nie będą skuteczne.
Możemy więc wolontariuszy zachęcać używając przy tym rozmaitych motywatorów. Mogą one być związane z rozwojem wolontariuszy (szkolenia, zwiększanie odpowiedzialności i samodzielności, stawianie dobrze skrojonych wyzwań, przydzielanie trudniejszych zadań). Możemy wolontariusza integrować z zespołem organizacji (zapraszać na formalne i nieformalne spotkania). Zawsze dobrą zachętą jest przyjazna atmosfera pracy w organizacji. Liczy się też możliwość udziału w podejmowaniu decyzji, planowaniu działań i korzystanie z wiedzy i doświadczenia wolontariusza. Elastyczność i urozmaicanie zadań, umożliwienie realizacji własnych pomysłów, informacja zwrotna, docenianie osiągnięć, podziękowania ustne i pisemne (np. w raporcie rocznym organizacji lub publikacji, przy której pomagał). Wręczanie okolicznościowych upominków i wysyłanie kartek okolicznościowych, również.
Dobór narzędzi motywacyjnych może również zależeć od tego, ilu wolontariuszy zatrudniamy i do jakich działań. Oprócz oczekiwań wolontariuszy, zależny jest także od charakteru organizacji i jej możliwości. Inaczej będzie to funkcjonować w dużej fundacji zajmującej się organizacją masowych imprez a inaczej w schronisku dla zwierząt działającym w oparciu o środki pozyskiwane z samorządu.

Trudności wolontariatu

Organizacje pozarządowe, jak i ruchy nieformalne, odgrywają ogromną rolę w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W budowaniu poczucia wspólnoty czy niesieniu pomocy potrzebującym. Sektor NGO w swoich strukturach napotyka często na trudności o różnym podłożu.
Jednym z większych problemów, z jakimi spotykają się pozarządowi pracodawcy jest wypalenie zawodowe wśród pracowników i wolontariuszy. Wypalenie zawodowe najczęściej pojawia się u osób wykonujących zawody wymagające dużego zaangażowania emocjonalnego i intensywnych relacji z ludźmi. Dotyka często tzw. „zawodów misyjnych”. Poczucie misji wyzwala chęć i gotowość do poświęcenia swojego czasu czy nawet zdrowia na rzecz innych osób. Osoby te często mają poczucie misji i rozpoczynają pracę z dużym entuzjazmem i zaangażowaniem. 

Co takiego się dzieje, że u niektórych osób dochodzi do spadku tego entuzjazmu i rozwija się wypalenie zawodowe? Kiedy w 2014 roku zadano podobne pytanie personelowi medycznemu Hospicjum Palium w Poznaniu (50 osobom), to 84% respondentów odpowiedziało, że ich zdaniem głównym powodem wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego jest zaniedbywanie należytego wypoczynku, nadmierne poświęcanie się pracy oraz brak życia osobistego (Parużyńska, Nowomiejski i Rasińska, 2015). Aby doszło do wypalenia zawodowego to zaniedbywanie wypoczynku musi się powtarzać. Droga, która może prowadzić do wypalenia zawodowego wygląda w przybliżeniu tak: osoba jest uprzejma i pełna idealizmu, dużo pracuje, aż dochodzi u niej do przepracowania, w związku z czym jest mniej uprzejma i ma poczucie winy z tego powodu, po czym wkłada coraz większy wysiłek w to, aby być znowu miłą i solidną w pracy, co nie przynosi efektów, następnie odczuwa bezradność, jej wyczerpanie pogłębia się, odczuwa większą awersję do klientów/pacjentów, potem apatię, a na kolejnym etapie wewnętrzny sprzeciw i złość, aż wreszcie dochodzi u niej do pełnoobjawowego  wypalenia (Fengler, 2011). Na ostatnim etapie może dojść do nieprzemyślanej rezygnacji z pracy.  [Anna Słysz; www.hospicjumrazem.pl]

Wśród innych przeszkód i trudności z jakimi spotykają się wolontariusze często można usłyszeć o braku szacunku do wolontariatu i jego złym kojarzeniem przez społeczeństwo. Wymienia się także trudności wynikające z charakteru zadań oraz brak przygotowania organizacji pozarządowych do współpracy z wolontariuszami (!). 

Jak przygotować się do współpracy z wolontariuszem? Jak skutecznie motywować do pracy społecznej? Twoja organizacja ma trudność z angażownaiem ochotników? Chcesz  zdiagnozować przeszkody? Zapraszamy do kontaktu. Lokalne Inkubatory NGO, działające na terenie Dolnego Śląska, świadczą nieodpłatne usługi TUTORINGU. Oferujemy wsparcie organizacji „szyte na miarę” i w pełni dostosowane do aktualnych potrzeb organizacji. Dzięki diagnozie i kompleksowemu wsparciu, Twoja organizacja będzie mogła odkryć braki i bariery rozwojowe, poszukać własnej ścieżki rozwoju oraz wprowadzić zmiany. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się już dziś! 

Źródło: www.e-wolontariat.pl, www.stocznia.org.pl