Zlecanie zadań z pominięciem konkursu ofert – jak projekt ustawy o ochronie dziedzictwa narodowego zmienia ustawę o pożytku

Już z początkiem stycznia wpłynął do Sejmu poselski projekt Ustawy o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami. 
Projekt ten dotyczy określenia zasad zmiany nazw obiektów przestrzeni publicznej upamiętniających „osoby lub wydarzenia istotne dla tożsamości Państwa i Narodu Polskiego”. 

Więcej o Ustawie

Według uzasadnienia zmiana w tejże ustawie uwzględniać ma „objęcie pamięci o osobach szczególnie zasłużonych zwiększoną ochroną przez ograniczenie dopuszczalności zmian nazw obiektów przestrzeni publicznych, które upamiętniają zasługi tych osób„. Ustawa określać ma zasady zmiany nazw obiektów przestrzeni publicznej, a także zasady usuwania pomników – „upamiętniających osoby, grupy osób, organizacje, instytucje, wydarzenia, przedmioty, daty lub miejsca istotne dla tożsamości Narodu Polskiego, działania na rzecz budowania i umacniania Państwa Polskiego oraz rozwoju społeczeństwa.” Ustawa określa również definicję patrona. Oznacza to nazwę obiektu odwołującą się do imienia, nazwiska, przydomku lub pseudonimu:
– historycznego władcy Państwa Polskiego lub księcia polskiego okresu rozbicia dzielnicowego,
– Ojca Niepodległości
– innej osoby zasłużonej dla budowania i umacniania Państwa Polskiego, tożsamości Narodu Polskiego lub dla rozwoju społeczeństwa poprzez: udział w walce o niepodległość lub ochronę granic państwa, zaangażowanie w rozwój gospodarczy lub – dorobek artystyczny, naukowy lub działalność społeczną
– osoby ogłoszonej świętą lub błogosławioną przez Kościół Katolicki lub inny kościół chrześcijański.

Zgodnie z ustawą, patron lub patronat mogą być zmienione jedynie w celu zapewnienia godniejszej formy upamiętnienia albo w związku z ujawnieniem, nieznanych publicznie w chwili ustanowienia patrona okoliczności, które kwestionują zasadność uznania danej nazwy lub ujawnienia, nieznanych publicznie czynów takich jak propagowanie komunizmu, nazizmu, faszyzmu lub innego ustroju totalitarnego. 

Przeczytaj całą treść – Poselski projekt Ustawy o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami wraz ze sprawozdaniem Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.

Co to ma wspólnego z organizacjami pozarządowymi?

Niewiele, do czasu pierwszego czytania w Sejmie. Otóż w pierwszym czytaniu podczas posiedzenia podkomisji specjalnej stworzonej do rozpatrzenia projektu (22.02.2022) posłowie Zdzisław Sipiera (PiS) i Paweł Lisiecki (PIS) wnieśli poprawkę w postaci zmiany w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (!). 

Art. 11b ust. 1 Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Obecny zapis:
Prezes Rady Ministrów, jeżeli jest to niezbędne ze względu na ochronę życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na ważny interes społeczny lub ważny interes publiczny, może zlecać organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert. Przepisy art. 43, art. 47 oraz art. 151 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych stosuje się odpowiednio.

Propozycja zmiany:
Art. 9. W ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057 oraz z 2021 r. poz. 1038, 1243, 1535 i 2490) w art. 11b w ust. 1 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:
„Prezes Rady Ministrów może zlecać organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 realizację zadań publicznych z pominięciem otwartego konkursu ofert, w szczególności ze względu na ważny interes społeczny lub ważny interes publiczny.”

Co dalej?

Sejmowi legislatorzy ocenili wniesioną poprawkę jako „wykraczająca poza zakres przedłożenia”. Ich zdaniem zagadnienie zasad nadawania czy modyfikowania nazw powinno być ujęte kompleksowo w jednym akcie prawnym. Mimo to zmiany w ustawie o pożytku zostały przegłosowane. Projekt przyjęty ostatecznie 24 lutego, trafił do Senatu, który zawnioskował o jego odrzucenie w całości. Za odrzuceniem ustawy o ochronie dziedzictwa narodowego związanego z nazwami obiektów przestrzeni publicznej oraz pomnikami głosowało 51 senatorów, 44 było przeciw, 1 wstrzymał się od głosu. Projekt wróci do Sejmu – wniosek Senatu o odrzucenie będzie rozpatrywany na najbliższym posiedzeniu (6-7 kwietnia). 

Kolejna próba

Jest to kolejna próba wprowadzenia zmiany z zakresie zlecania organizacjom pozarządowym zadań publicznych. Z pominięciem konkursu ofert. Jesienią 2021 roku podejmowano już próby wprowadzenia takiego rozwiązania poprzez nowelizację Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Zmiana dotyczyła wówczas sfery pożytku opisanej w pkt. 28 ustępu 1 w art. 4 ustawy – „pomocy Polonii i Polakom za granicą”. Wskazywano wówczas na potrzebę wsparcia jednej konkretnej organizacji – Fundacji “Pomoc Polakom na Wschodzie”, której Ministerstwo Spraw Zagranicznych miałoby przekazywać celowe dotacje. Jest to fundacja Skarbu Państwa nadzorowana przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, który wykonuje wobec niej prawa fundatora oraz sprawuje nadzór wynikający z ustawy o fundacjach. Wskazywanie w ustawie konkretnej organizacji mającej otrzymać środki finansowe jest bardzo kontrowersyjnym rozwiązaniem. Obecnie (od 17.03.2022) według rejestru zmian w Rządowym Procesie Legislacyjnym, Projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jest w rękach Komisji Prawniczej. 

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o zlecaniu zadań publicznych? Twoja organizacja realizuje takie działania? Potrzebujesz wsparcia? Kiedy dopuszczalne jest pominięcie konkursu ofert zgodnie z przepisami? Umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą.
Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś!