Voluntarius oznacza dobrowolny

Czas jaki nastał w związku ze zbrodniczą napaścią Rosji na sąsiednią nam Ukrainę jest niezmiernie trudny. Trudny i dramatyczny. Jest też humanitarną próbą dla obywateli całej Europy i świata. Szczególnie dla Polaków, którzy otworzyli swoje serca w obliczu morza potrzeb Ukraińców przybywających do Polski. To humanitarne ruszenie ma charakter dobrowolny, wolontaryjny. Pomoc Polaków ma szeroki wachlarz działań, również poprzez pomoc organizacji pozarządowych, których działalność często opiera się o pracę wolontariuszy. 

Wolontariat dla każdego

Wolontariat to często pierwsze doświadczenie zawodowe młodej osoby. Jest to szansa na rozwój osobisty i rozwój swego potencjału. Ochotnicy angażując się w różne formy wolontariatu, zdobywają umiejętności interpersonalne, pracy zespołowej czy podejmowania decyzji. Dla potencjalnych pracodawców to sygnał, że dana osoba jest samodzielna i otwarta. Dużo chętniej i łatwiej jest obdarzyć taką osobę zaufaniem, powierzając jej obowiązki i zadania.
Wolontariat jednak nie zawęża się tylko do młodych ludzi, stojących u progu kariery zawodowej. W dobrowolną i bezpłatną pomoc na rzecz drugiego człowieka angażują się osoby w różnym wieku, różnej płci, o różnych kwalifikacjach, w różnej formie, z różnych powodów i w różnym stopniu. Pomaganie jest jednak tak obszernym polem do działania, w którym każdy znajdzie miejsce dla siebie.

Rodzaje wolontariatu

Różne rodzaje wolontariatu angażują w różny sposób. Wolontariat akcyjny ma charakter krótkoterminowy, koncentruje się na jednorazowym wydarzeniu. W tej formie często realizowane są wszelkie zbiórki pieniędzy czy zbiórki artykułów spożywczych na rzecz osób potrzebujących. Wolontariat długoterminowy trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat lub dłużej i wymaga dłuższego wdrożenia. Wolontariusz identyfikuje się zazwyczaj z ideałami lub celami, które wyznaje i realizuje konkretna organizacja. Wolontariat długofalowy zaś określa raczej podejście, postawę i rozumienie przez wolontariusza potrzeby angażowania się i udzielania pomocy innym. Wolontariat międzynarodowy polega na zaangażowaniu wolontariuszy w miejscach poza krajem ich zamieszkania. Często są to aktywności realizowane w ramach międzynarodowych projektów czy programów wymiany wolontariuszy. Obejmuje działania w ramach międzynarodowych organizacji pomocowych. Wolontariat pracowniczy występuje wśród pracowników korporacji i firm, które pełnią rolę pośrednią pomiędzy sprawdzoną, wiarygodną organizacją a ochotnikiem. Często wpisuje się w strategię CSR danej firmy. W wolontariat szkolny angażują się uczniowie, jak np. sprzątanie świata, sadzenie drzewek czy kwesty okolicznościowe. Ten rodzaj wolontariatu może być też prowadzony na rzecz dzieci i młodzieży szkolnej. Wolontariat sportowy obejmuje np. prawidłową organizację i zabezpieczenie masowych imprez sportowych, jak wyścigi, biegi, zawody. Wyróżnia się też wolontariat dla seniorów, wolontariat hospicyjny czy e-wolontariat.

Początki wolontariatu

Jednym z pierwszych ludzi, którzy pojmowali wolontariat we współczesnym znaczeniu był szwajcarski inżynier i pacyfista Pierre Ceresole. W 1920 roku założył organizację Service Civil International (SCI), znaną także jako International Voluntary Service for Peace – IVSP, która pomagała w odbudowie zniszczeń po I wojnie światowej. W obozie zebrał ochotników spośród walczących ze sobą uprzednio krajów, aby odbudować ze zniszczeń wojennych jedną z wiosek. 

Wolontariat w Polsce, we współczesnym tego słowa rozumieniu, funkcjonuje od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. W roku 1993 r. powstało w naszym kraju, w Warszawie, Centrum Wolontariatu. Była to pierwsza tego typu placówka w Polsce.

Zgromadzenie ONZ, rezolucją 40/212 z 17 grudnia 1985 roku, ustanowiło Międzynarodowy Dzień Wolontariusza (ang. International Volunteer Day, IVD), święto obchodzone corocznie 5 grudnia. W tym dniu na całym świecie wolontariat przywoływany jest w uznaniu i docenieniu wysiłków osób zaangażowanych w działania dla innych.

Wolontariat w liczbach

O wolontariacie i pracy społecznej w Polsce, również w czasie trwania pandemii koronawirusa, mówi Badanie GUS, 21.12.2021 – Działalność stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych, fundacji, społecznych podmiotów wyznaniowych, kół gospodyń wiejskich oraz samorządu gospodarczego i zawodowego w 2020 r. – wyniki wstępne:

Łącznie w 2020 r. wolontariat świadczyło 2,6 mln osób (zarówno członków organizacji, jak i osób niebędących członkami). Korzystanie z pracy wykonywanej społecznie w 2020 r. zadeklarowało 89,4% organizacji. Z pracy społecznej najczęściej korzystano wśród stowarzyszeń i podobnych organizacji społecznych (90,2%), a najrzadziej wśród społecznych podmiotów wyznaniowych (43,4%).
Przeważająca część organizacji non-profit działała w 2020 r. wyłącznie w oparciu o pracę społeczną. Brak korzystania z płatnego personelu deklarowało 61,6% z nich.
W organizacjach non-profit korzystających z pracy płatnej, znacznie częściej występowało zatrudnienie wyłącznie w ramach umów cywilnoprawnych (umowy zlecenia, umowy o dzieło itp.) – 24,1% niż zatrudnienie etatowe – 14,2%.

Natomiast raport „Polacy o pomocy uchodźcom” stworzony w oparciu o badanie przeprowadzone dla Stowarzyszenia Wiosna w dniach 25 – 28 marca 2022 roku, dostarcza nam informacji na temat skali i charakteru pomocy uchodźcom przez polskie społeczeństwo od momentu wybuchu wojny w Ukrainie. W raporcie tym czytamy:

Od  wybuchu wojny w pomoc uchodźcom zaangażowało się aż 56% polskiego społeczeństwa. Te liczby procentowe pokazują, że nie mamy do czynienia z działaniem marginalnym, a rzeczywistą mobilizacją społeczną o ogromnym zasięgu.(…)
Pomoc udzielana uchodźcom przybiera różne formy: najczęściej jest to wsparcie finansowe – niemal połowa osób, które angażują się w pomoc uchodźcom przekazała pieniądze. 46% badanych podarowała żywność, 34% odzież, a 20% rzeczy inne niż żywność, odzież i pieniądze. Wyniki wskazują też chęć wsparcia uchodźców w zorganizowaniu im nowego życia w Polsce – 8% osób pomaga im w sprawach urzędowych, poszukiwaniu pracy, mieszkania, opiece nad dziećmi, zakupach itp. (…)
87% z zaangażowanych do tej pory w pomoc uchodźcom – planuje pomagać im tak samo albo nawet bardziej w ciągu najbliższych kilku miesięcy, 11% będzie pomagało mniej, a tylko 2 % przestanie to robić. 

Zobacz pełną treść raportu „Polacy o pomocy uchodźcom”:
www.szlachetnapaczka.pl/aktualnosci/polacy-o-pomocy-uchodzcom/

Ramy prawne i programy

Wolontariat został ujęty w ramy prawne w 2003 roku. Do dziś służy nam i obowiązuje Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, będąca podstawowym aktem prawnym regulującym wolontariat. Oprócz tej ustawy, w naszym kraju funkcjonuje „Długofalowa polityka rozwoju wolontariatu w Polsce” z 2011 roku, zawierająca wytyczne i rekomendacje, mające być uwzględniane w planowaniu polityk publicznych w następnych dwudziestu latach, z uwzględnieniem prawa krajowego i wspólnotowego. Uchwałą zaś nr 137/2018 Rady Ministrów przyjęty został program wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego pod nazwą „Korpus Solidarności – Program Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego na lata 2018-2030”. Jego strategicznym celem jest wsparcie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego poprzez wypracowanie i wdrożenie rozwiązań ułatwiających i zachęcających do systematycznego oraz długoterminowego angażowania się obywateli w wolontariat. 

Twoja organizacja korzysta z pomocy wolontariuszy? Kiedy wymagane jest pisemne porozumienie między organizacją a wolontariuszem? Jesteś wolontariuszem świadczącym nieodpłatną pomoc? Chcesz dowiedzieć się więcej na temat regulacji prawnych? Potrzebujesz wsparcia? Umów się na bezpłatne spotkanie z doradcą. Wybierz najbliższy Lokalny Inkubator NGO, skontaktuj się i umów się na doradztwo już dziś! 

Źródło: wolontariat.org.pl, www.stat.gov.pl, www.szlachetnapaczka.pl, www.niw.gov.pl